Η ΚΑΜΠΑΛΑ ΤΩΝ ΚΛΙΦΩΘ
Εξερευνώντας το Δέντρο του Θανάτου
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο τεύχος 76 του περιοδικού mystery, με τον τίτλο "Σκοτεινή Καμπάλα". Αναδημοσιεύεται εδώ μαζί με ένα μικρό τμήμα που, λόγω περιορισμένου χώρου, δεν συμπεριλήφθηκε στην έντυπη έκδοση.
Ο σύγχρονος δυτικός εσωτερισμός βασίζεται σημαντικά στην Καμπάλα, ένα φιλοσοφικό σύστημα που αν και πρωτοεμφανίστηκε οργανωμένα στην Ισπανία του 12 αιώνα μ.Χ. έχει τις ρίζες του στα χαλδαϊκά μυστήρια και τον πρώιμο ιουδαϊκό μυστικισμό, αλλά και στον Γνωστικισμό και στις νεοπλατωνικές και νεοπυθαγόρειες φιλοσοφίες. Χωρίς να περιορίζεται αποκλειστικά στο ιουδαιοχριστιανικό μοντέλο σκέψης, η καμπαλιστική φιλοσοφία επιδιώκει να χαρτογραφήσει τόσο το Σύμπαν (Μακρόκοσμο) όσο και την ανθρώπινη ψυχή (Μικρόκοσμος), δίνοντάς παράλληλα ένα πλαίσιο πνευματικής προόδου προς την επαφή με το Θείο. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την εργασία με το περιβόητο Δέντρο της Ζωής (Otz Chim), ένα από τα πιο γνωστά σύμβολα της Δυτικής Μυστηριακής Παράδοσης, που έχει αποτελέσει τη βάση για αμέτρητες σχολές σκέψης.
Υπάρχει όμως ένα κομμάτι της Καμπάλα που για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της έχει παραμείνει κρυφό, σκοτεινό και απαγορευμένο. Πρόκειται για το περιβόητο Δέντρο του Θανάτου, το σκιερό αντίστοιχο του Δέντρου της Ζωής. Αυτό το παρεξηγημένο από πολλούς σχήμα έχει αποτελέσει τη βάση για την φιλοσοφία και την πρακτική πολλών μυστών και ομάδων της Αριστερής Ατραπού, που εξερευνώντας τους κλιφωθικούς κόσμους του επιδιώκουν τη θέωση. Τι είναι όμως τα Κλιφώθ, τι κρύβεται πίσω από την φαινομενικά φριχτή όψη τους, και τι μπορούν να προσφέρουν στον άνθρωπο; Για να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να εξετάσουμε έστω και σύντομα το ίδιο το Δέντρο της Ζωής, αλλά και την οπτική της Καμπάλα για τη δημιουργία του Κόσμου.
Το Δέντρο της Ζωής στην καμπαλιστική κοσμογονία
Το Δέντρο της Ζωής του Athanasius Kircher.
“Πριν δώσει κάποιο σχήμα στον κόσμο, πριν σχηματίσει κάποια μορφή, Εκείνος ήταν μόνος, χωρίς μορφή, όμοιος με το Tίποτα”. Με αυτήν τη χαρακτηριστική περιγραφή ξεκινά η καμπαλιστική εξιστόρηση της Δημιουργίας. Σύμφωνα με το Zohar, το Τίποτα (Ain) συνειδητοποιεί τον εαυτό Του και γίνεται Άπειρο (Ain Soph) και στη συνέχεια Απόλυτο Απεριόριστο Φως (Ain Soph Aur). Αυτές οι τρεις καταστάσεις χαρακτηρίζονται ως Πέπλα της Αρνητικής Ύπαρξης, επειδή προηγούνται της δημιουργίας του Κόσμου. Η συστολή (Timtzum) του φωτός του Ain Soph Aur οδηγεί στη συγκέντρωσή του σε ένα κεντρικό, χωρίς όμως άλλες διαστάσεις σημείο, το Kether (Στέμμα). Από αυτήν την αρχέγονη σπίθα ξεκινούν οι εκπορεύσεις που θα δημιουργήσουν το Σύμπαν.
Tο Sefer Yetzirah, και αργότερα το Bahir, περιγράφουν την όλη πορεία σαν μια αστραπή που κατέρχεται δημιουργωντας δέκα σφαίρες ύπαρξης, τα Σεφιρώθ, που συνδέονται μεταξύ τους από 22 μονοπάτια, ένα για κάθε γράμμα του εβραϊκού αλφαβήτου. Δημιουργείται έτσι ένας “χάρτης” του Κόσμου αλλά και του ανθρώπου, το Δέντρο της Ζωής. Υπάρχουν ποικίλλες απεικονίσεις του Δέντρου, καθεμία από τις οποίες παρουσιάζει διαφορές στη διάταξη των σφαιρών ή και των μονοπατιών που τις συνδέουν. Η πιο γνωστή και δημοφιλής εκδοχή του όμως είναι αυτή που σχεδιάστηκε από τον Athanasius Kircher (1602-1680) και υιοθετήθηκε από το Ερμητικό Τάγμα της Χρυσαυγής. Σε αυτό το σχήμα οι σφαίρες και τα μονοπάτια που τις συνδέουν οργανώνονται σε τρεις στήλες, καθεμία από τις οποίες συνδέεται με την δέκατη ή κατώτερη Σεφίρα, το Malkuth (Βασίλειο), που αποτελεί τον υλικό κόσμο.
Οι τρεις στήλες του Δέντρου έχουν τη δική τους ξεχωριστή σημασία. Η δεξιά στήλη λέγεται Στήλη του Ελέους, σχετίζεται με το λευκό και τη δύναμη της έλξης. Είναι η πλευρά του συναισθήματος. Η αριστερή στήλη, ή αλλιώς Στήλη της Κρίσης σχετίζεται με το μαύρο και την άπωση, και θεωρείται η πλευρά της αναλυτικής σκέψης. Τα αντίθετα στοιχεία των δύο πλευρών συγκρατούνται από τη Στήλη της Πραότητας, τη Μεσαία Στήλη του Δέντρου που φτάνει ως το Kether. Η ισορροπία ανάμεσα στην ελκτική δύναμη του Ελέους και την απωστική δύναμη της Κρίσης κινητοποιεί τη δημιουργία του Δέντρου, το οποίο σχηματίζεται από την αναλυτική πλευρά της αριστερής στήλης, αλλά δέχεται την Πνοή της ζωής από την δεξιά. Η καθοδική ροή της αστραπής ακολουθεί μια πορεία εναλλασσόμενη ανάμεσα στις στήλες, με αποτέλεσμα το Σύμπαν που προκύπτει να έχει στοιχεία και των τριών. Την πορεία αυτή επιδικώκουν μάλιστα να ακολουθήσουν οι μύστες που εξερευνούν το Δέντρο της Ζωής, ξεκινώντας από την τελευταία Σεφίρα και ανεβαίνοντας με τη σειρά ως την πρώτη. Η ροή όμως διαταράχθηκε από ένα σημαντικό στην καμπαλιστική κοσμογονία γεγονός: Την πτώση της Daath!
Tο Sefer Yetzirah, και αργότερα το Bahir, περιγράφουν την όλη πορεία σαν μια αστραπή που κατέρχεται δημιουργωντας δέκα σφαίρες ύπαρξης, τα Σεφιρώθ, που συνδέονται μεταξύ τους από 22 μονοπάτια, ένα για κάθε γράμμα του εβραϊκού αλφαβήτου. Δημιουργείται έτσι ένας “χάρτης” του Κόσμου αλλά και του ανθρώπου, το Δέντρο της Ζωής. Υπάρχουν ποικίλλες απεικονίσεις του Δέντρου, καθεμία από τις οποίες παρουσιάζει διαφορές στη διάταξη των σφαιρών ή και των μονοπατιών που τις συνδέουν. Η πιο γνωστή και δημοφιλής εκδοχή του όμως είναι αυτή που σχεδιάστηκε από τον Athanasius Kircher (1602-1680) και υιοθετήθηκε από το Ερμητικό Τάγμα της Χρυσαυγής. Σε αυτό το σχήμα οι σφαίρες και τα μονοπάτια που τις συνδέουν οργανώνονται σε τρεις στήλες, καθεμία από τις οποίες συνδέεται με την δέκατη ή κατώτερη Σεφίρα, το Malkuth (Βασίλειο), που αποτελεί τον υλικό κόσμο.
Οι τρεις στήλες του Δέντρου έχουν τη δική τους ξεχωριστή σημασία. Η δεξιά στήλη λέγεται Στήλη του Ελέους, σχετίζεται με το λευκό και τη δύναμη της έλξης. Είναι η πλευρά του συναισθήματος. Η αριστερή στήλη, ή αλλιώς Στήλη της Κρίσης σχετίζεται με το μαύρο και την άπωση, και θεωρείται η πλευρά της αναλυτικής σκέψης. Τα αντίθετα στοιχεία των δύο πλευρών συγκρατούνται από τη Στήλη της Πραότητας, τη Μεσαία Στήλη του Δέντρου που φτάνει ως το Kether. Η ισορροπία ανάμεσα στην ελκτική δύναμη του Ελέους και την απωστική δύναμη της Κρίσης κινητοποιεί τη δημιουργία του Δέντρου, το οποίο σχηματίζεται από την αναλυτική πλευρά της αριστερής στήλης, αλλά δέχεται την Πνοή της ζωής από την δεξιά. Η καθοδική ροή της αστραπής ακολουθεί μια πορεία εναλλασσόμενη ανάμεσα στις στήλες, με αποτέλεσμα το Σύμπαν που προκύπτει να έχει στοιχεία και των τριών. Την πορεία αυτή επιδικώκουν μάλιστα να ακολουθήσουν οι μύστες που εξερευνούν το Δέντρο της Ζωής, ξεκινώντας από την τελευταία Σεφίρα και ανεβαίνοντας με τη σειρά ως την πρώτη. Η ροή όμως διαταράχθηκε από ένα σημαντικό στην καμπαλιστική κοσμογονία γεγονός: Την πτώση της Daath!
Η μυστική Σεφίρα της Γνώσης
Αν παρατητήσει κάποιος το διάγραμμα του Δέντρου της Ζωής θα δει πως στην πραγματικότητα δεν είναι πλήρως συμμετρικό, μιας και η Σεφίρα Malkuth, βρίσκεται ξεχωριστά από τις υπόλοιπες εννιά. Ένα ακόμη παράδοξο στοιχείο του σχήματος είναι το ότι δεν υπάρχει κάποιο μονοπάτι που να συνδέει την τέταρτη Σεφίρα, Chesed (Έλεος) με την αμέσως προηγούμενή της. Αντιθέτως, οι τρεις πρώτες σφαίρες, Kether, Chokmah και Binah, ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα στοιχεία του Δέντρου, μέσω ενός μεγάλου κενού που στην καμπαλιστική ορολογία χαρακτηρίζεται ως Άβυσσος. Αυτός ο χώρος όμως δεν ήταν πάντα κενός, καθώς εκεί βρισκόταν η Σεφίρα που δεν υπάρχει πλέον, η μυστηριώδης σφαίρα της Γνώσης Daath.
Η Άβυσσος αποτελεί το μεγαλύτερο αίνιγμα πάνω στο Δέντρο της Ζωής. Ο Aleister Crowley την αναγνωρίζει ως το κενό ανάμεσα στο “Πραγματικό”, που όμως είναι ψευδαίσθηση και το “Μη πραγματικό”, την αληθινή ύπαρξη. Στην Άβυσσο υπάρχουν τα πάντα, χωρίς όμως νόημα, αφού τους λείπει η υποδομή της πνευματικής πραγματικότητας, και γίνονται παρανοϊκές ψευδαισθήσεις. Άρχοντας αυτής της τρέλας και φύλακας στην πύλη της Daath, σύμφωνα με τον Crowley είναι ο τρομερός δαίμονας Choronzon, μια από τις οντότητες που καταγράφηκαν στους πειραματισμούς του John Dee και του Edward Kelley, και που ο Crowley συνάντησε κατά τη διάρκεια των πειραματισμών του με το Κάλεσμα των Τριάντα Αιθέρων. Κατά τον Crowley, ο Choronzon αντιπροσωπεύει όλα τα κομμάτια του συνειδητού και του ασυνειδήτου που αρνούνται να περάσουν στο Θεϊκό Πεδίο, ενώ ο χαοτικός μάγος Peter Carroll προσθέτει ότι ο Choronzon είναι το απομεινάρι του ψευδούς Ανώτερου Εαυτού.
Η Daath είναι η Σεφίρα που κάποτε βρισκόταν στη θέση της Αβύσσου, όπου οι ενέργειες της Chokmah (Σοφίας) και της Binah (Κατανόησης) ενώνονταν δίνοντας την ανώτερη γνώση (Daath Elyon). Στο κατώτερο επίπεδο, σαν υπάρχουσα γνώση (Daath hamitpashet) η Daath αποτελεί την κορωνίδα της Νόησης (Ruach), το σημείο όπου οι αρχές των κατώτερων Σεφιρώθ κλιμακώνονται, ή όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το Zohar, είναι “το Κλειδί που κρύβει τα Έξι”. Σαν υψηλότερη αρχή όμως φέρει και το στοιχείο της αυτοαναίρεσης, και τελικά της αυτοκαταστροφής με αποτέλεσμα να σβήνει και να βυθίζεται στο χάσμα της Αβύσσου. Όπως αναφέρει ο Kenneth Grant χαρακτηριστικά, “η Daath εκφράζει το Εγώ που λανθασμένα ταυτίζει τη συνειδητότητα με το σύμπλεγμα σώμα-νους”. Αυτό σημαίνει πως για τον μύστη που θα κατορθώσει να αποβάλει τον εγωισμό του, το φως της κρυμμένης γνώσης (Daath hane'elam) γίνεται ορατό και μπορεί να βιώσει το μεγαλείο των Τριών Ανώτερων Σεφιρώθ. Αντίθετα, αυτός που θα αποτύχει για τον Crowley γίνεται “Μαύρος Αδελφός”. Η Daath για αυτόν γίνεται μια ψευδαίσθηση του Kether, οδηγώντας τον στην τρέλα και τελικά τον θάνατο. Όπως όμως παρατηρεί ο Grant, στην πραγματικότητα ο “θάνατος” αποτελεί μια πύλη για το Δέντρο του Θανάτου, τον κόσμο των Κλιφώθ.
Γιατί όμως χάθηκε η Daath μέσα στην Άβυσσο, και πώς δημιουργήθηκαν τα Κλιφώθ; Η απάντηση βρίσκεται στην “προϊστορία” της Καμπάλα, καθώς αυτό που γνωρίζουμε σήμερα σαν Δέντρο της Ζωής είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που δημιουργήθηκε αρχικά.
Η Άβυσσος αποτελεί το μεγαλύτερο αίνιγμα πάνω στο Δέντρο της Ζωής. Ο Aleister Crowley την αναγνωρίζει ως το κενό ανάμεσα στο “Πραγματικό”, που όμως είναι ψευδαίσθηση και το “Μη πραγματικό”, την αληθινή ύπαρξη. Στην Άβυσσο υπάρχουν τα πάντα, χωρίς όμως νόημα, αφού τους λείπει η υποδομή της πνευματικής πραγματικότητας, και γίνονται παρανοϊκές ψευδαισθήσεις. Άρχοντας αυτής της τρέλας και φύλακας στην πύλη της Daath, σύμφωνα με τον Crowley είναι ο τρομερός δαίμονας Choronzon, μια από τις οντότητες που καταγράφηκαν στους πειραματισμούς του John Dee και του Edward Kelley, και που ο Crowley συνάντησε κατά τη διάρκεια των πειραματισμών του με το Κάλεσμα των Τριάντα Αιθέρων. Κατά τον Crowley, ο Choronzon αντιπροσωπεύει όλα τα κομμάτια του συνειδητού και του ασυνειδήτου που αρνούνται να περάσουν στο Θεϊκό Πεδίο, ενώ ο χαοτικός μάγος Peter Carroll προσθέτει ότι ο Choronzon είναι το απομεινάρι του ψευδούς Ανώτερου Εαυτού.
Η Daath είναι η Σεφίρα που κάποτε βρισκόταν στη θέση της Αβύσσου, όπου οι ενέργειες της Chokmah (Σοφίας) και της Binah (Κατανόησης) ενώνονταν δίνοντας την ανώτερη γνώση (Daath Elyon). Στο κατώτερο επίπεδο, σαν υπάρχουσα γνώση (Daath hamitpashet) η Daath αποτελεί την κορωνίδα της Νόησης (Ruach), το σημείο όπου οι αρχές των κατώτερων Σεφιρώθ κλιμακώνονται, ή όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το Zohar, είναι “το Κλειδί που κρύβει τα Έξι”. Σαν υψηλότερη αρχή όμως φέρει και το στοιχείο της αυτοαναίρεσης, και τελικά της αυτοκαταστροφής με αποτέλεσμα να σβήνει και να βυθίζεται στο χάσμα της Αβύσσου. Όπως αναφέρει ο Kenneth Grant χαρακτηριστικά, “η Daath εκφράζει το Εγώ που λανθασμένα ταυτίζει τη συνειδητότητα με το σύμπλεγμα σώμα-νους”. Αυτό σημαίνει πως για τον μύστη που θα κατορθώσει να αποβάλει τον εγωισμό του, το φως της κρυμμένης γνώσης (Daath hane'elam) γίνεται ορατό και μπορεί να βιώσει το μεγαλείο των Τριών Ανώτερων Σεφιρώθ. Αντίθετα, αυτός που θα αποτύχει για τον Crowley γίνεται “Μαύρος Αδελφός”. Η Daath για αυτόν γίνεται μια ψευδαίσθηση του Kether, οδηγώντας τον στην τρέλα και τελικά τον θάνατο. Όπως όμως παρατηρεί ο Grant, στην πραγματικότητα ο “θάνατος” αποτελεί μια πύλη για το Δέντρο του Θανάτου, τον κόσμο των Κλιφώθ.
Γιατί όμως χάθηκε η Daath μέσα στην Άβυσσο, και πώς δημιουργήθηκαν τα Κλιφώθ; Η απάντηση βρίσκεται στην “προϊστορία” της Καμπάλα, καθώς αυτό που γνωρίζουμε σήμερα σαν Δέντρο της Ζωής είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που δημιουργήθηκε αρχικά.
Ο Κλιφωθικός Αντικόσμος
Η “εποχή” πριν την Πτώση των Πρωτόπλαστων αντιπροσωπεύεται από ένα Δέντρο πολύ διαφορετικό από αυτό που βρίσκεται στα περισσότερα σύγχρονα καμπαλιστικά κείμενα. Αυτό το σχήμα αποτελείται επίσης από δέκα σφαίρες και είκοσι δύο μονοπάτια, ωστόσο δεν περιέχει το Malkuth. Αντιθέτως, η Daath είναι πλήρως υπαρκτή στη Μεσαία Στήλη, κοντά στα Τρία Ανώτερα Σεφιρώθ, και αντιπροσωπεύει την ανώτερη, πνευματική γνώση όπου η σοφία της Chokmah και η κατανόηση της Binah ενώνονταν. Ήταν ο μυστικός Μαύρος Ήλιος που έλαμπε κοντά στο στέμμα του Kether και κυβερνώταν από τον Αρχάγγελο Sa'el ή Εωσφόρο, πέρα από τον κατώτερο κίτρινο Ήλιο της Tiphareth, που κυβερνούσε ο Μιχαήλ.
Το σχήμα αυτού του Δέντρου, τέλεια συμμετρικό, θύμιζε αυτό ενός διαμαντιού, αποτελούμενου από τρία διαφορετικά επίπεδα, που αντιστοιχούν στους τρεις ανώτερους από τους τέσσερις καμπαλιστικούς κόσμους, τον θεϊκό κόσμο του Atziluth, τον μεσαίο κόσμο των Αγγέλων Briah, και τον αστρικό κόσμο του Yetzirah. Ο υλικός κόσμος του Assiah, που αντιπροσωπεύεται από το Malkuth δεν υπήρχε ακόμη, ενώ ο οίκος στον οποίο κατοικούσαν οι Πρωτόπλαστοι ήταν η σφαίρα Yesod στο κατώτερο μέρος του αστρικού. Τότε όμως η Yesod ήταν η ακριβής αντανάκλαση του Kether, και οι Πρωτόπλαστοι ζούσαν “κατ'εικόναν και καθ'ομοίωσιν” του Θεού, εκπληρώνοντας το θεμελιώδες ερμητικό ρητό “όπως Επάνω έτσι και Κάτω”. Αυτή η ιδεατή κατάσταση ήταν ίσως που προκάλεσε το φθόνο του Εωσφόρου, οδηγώντας στην προδοσία του.
Το σχήμα αυτού του Δέντρου, τέλεια συμμετρικό, θύμιζε αυτό ενός διαμαντιού, αποτελούμενου από τρία διαφορετικά επίπεδα, που αντιστοιχούν στους τρεις ανώτερους από τους τέσσερις καμπαλιστικούς κόσμους, τον θεϊκό κόσμο του Atziluth, τον μεσαίο κόσμο των Αγγέλων Briah, και τον αστρικό κόσμο του Yetzirah. Ο υλικός κόσμος του Assiah, που αντιπροσωπεύεται από το Malkuth δεν υπήρχε ακόμη, ενώ ο οίκος στον οποίο κατοικούσαν οι Πρωτόπλαστοι ήταν η σφαίρα Yesod στο κατώτερο μέρος του αστρικού. Τότε όμως η Yesod ήταν η ακριβής αντανάκλαση του Kether, και οι Πρωτόπλαστοι ζούσαν “κατ'εικόναν και καθ'ομοίωσιν” του Θεού, εκπληρώνοντας το θεμελιώδες ερμητικό ρητό “όπως Επάνω έτσι και Κάτω”. Αυτή η ιδεατή κατάσταση ήταν ίσως που προκάλεσε το φθόνο του Εωσφόρου, οδηγώντας στην προδοσία του.
H Λίλιθ και το προπατορικό αμάρτημα.
Αργότερα, όταν οι πρωτόπλαστοι τρώνε τον απαγορευμένο καρπό της γνώσης, εκδιώκονται από την Εδέμ για να κατοικήσουν στη γη. Δημιουργείται έτσι η Σεφίρα Malkuth, και το ανθρώπινο πνεύμα εισέρχεται στους κύκλους και τις διαδικασίες του υλικού κόσμου. Ο Ήλιος της Daath χάνει το καθάριο φως του και ο Sa'el, που το όνομά του κάποτε συμμετείχε στο μυστικό όνομα Semhamphorash, έλαβε το γράμμα ma από τη λέξη maveth (θάνατος) και σαν Άγγελος του Θανάτου (Samael) ρίχτηκε στο κενό μαζί με τους ακόλουθούς του.
Το προπατορικό αμάρτημα και η προδοσία του Εωσφόρου βέβαια δεν είναι οι μόνοι μύθοι που έχουν συνδεθεί με την πτώση της Daath. Πολλές φιλοσοφίες την ταυτίζουν με την αποστασία της Λίλιθ, της πρώτης γυναίκας και συντρόφου του Αδάμ (σε αυτό το σχήμα η Λίλιθ αντιπροσωπεύεται από την Daath ενώ ο Αδάμ από την Tiphareth) ενώ αρκετοί νεώτεροι μελετητές την συνδέουν και με την πτώση των Αγγέλων που ζευγάρωσαν με τις γυναίκες των ανθρώπων και γέννησαν τα παιδιά Νέφιλιμ, όπως περιγράφεται στο απόκρυφο Βιβλίο του Ενώχ. Όλες οι διαφορετικές εκδοχές πάντως οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα. Μια αχανής Άβυσσος σχηματίζεται, διαχωρίζοντας τα τρία ανώτερα Σεφιρώθ Kether, Chokmah και Binah από την υπόλοιπη Δημιουργία. Αυτές οι τρεις σφαίρες δομούν πλέον ένα άπιαστο τρίγωνο, στο κέντρο του οποίου το αυστηρό μάτι του Θεού επιβλέπει τα πάντα. Η Daath βυθίζεται μέσα σε αυτήν την Άβυσσο, και ένα νέο Δέντρο της Ζωής σχηματίζεται, ασύμμετρο και ατελές.
Η πτώση της Σεφίρας της Γνώσης διατάραξε την ισορροπία ανάμεσα στις Στήλες του Ελέους και της Κρίσης. Έτσι η Σεφίρα Geburah (Αυστηρότητα), έχοντας χάσει την πλήρη ισορροπία από την Chesed, αδυνατεί να συγκρατήσει και να διοχετεύσει αποτελεσματικά τη ζωοποιό Φλόγα, η οποία χύνεται έξω από το Δέντρο της Ζωής, σε ένα άλλο σύμπαν ύπαρξης, που η καμπαλιστική γραμματεία αποκαλεί Sitra Ahra, η Άλλη Πλευρά.
Το Σύμπαν αυτό όμως δεν ήταν άδειο. Σύμφωνα με το Zohar, πριν από τον σημερινό κόσμο ο Θεός είχε προσπαθήσει ξανά να δημιουργήσει ζωή, όμως το αποτέλεσμα ήταν ανεπαρκές. Μετά την καταστροφή των προηγούμενων κόσμων, τα απομεινάρια ή “κελύφη” τους παρέμειναν και, με την διαταραχή της Ισορροπίας, ενεργοποιήθηκαν από το Φως που ξεχυνόταν από την Geburah οδηγώντας στην δημιουργία των Κλιφώθ, των αντικόσμων της Δημιουργίας, στους οποίους το Zohar αντιστοιχίζει τους έκπτωτους βασιλιάδες της Εδώμ, τους απόγονους του Ησαύ που κυβερνούσαν τη Χαναάν πριν την διεκδικήσουν οι απόγονοι του Ιακώβ.
Το προπατορικό αμάρτημα και η προδοσία του Εωσφόρου βέβαια δεν είναι οι μόνοι μύθοι που έχουν συνδεθεί με την πτώση της Daath. Πολλές φιλοσοφίες την ταυτίζουν με την αποστασία της Λίλιθ, της πρώτης γυναίκας και συντρόφου του Αδάμ (σε αυτό το σχήμα η Λίλιθ αντιπροσωπεύεται από την Daath ενώ ο Αδάμ από την Tiphareth) ενώ αρκετοί νεώτεροι μελετητές την συνδέουν και με την πτώση των Αγγέλων που ζευγάρωσαν με τις γυναίκες των ανθρώπων και γέννησαν τα παιδιά Νέφιλιμ, όπως περιγράφεται στο απόκρυφο Βιβλίο του Ενώχ. Όλες οι διαφορετικές εκδοχές πάντως οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα. Μια αχανής Άβυσσος σχηματίζεται, διαχωρίζοντας τα τρία ανώτερα Σεφιρώθ Kether, Chokmah και Binah από την υπόλοιπη Δημιουργία. Αυτές οι τρεις σφαίρες δομούν πλέον ένα άπιαστο τρίγωνο, στο κέντρο του οποίου το αυστηρό μάτι του Θεού επιβλέπει τα πάντα. Η Daath βυθίζεται μέσα σε αυτήν την Άβυσσο, και ένα νέο Δέντρο της Ζωής σχηματίζεται, ασύμμετρο και ατελές.
Η πτώση της Σεφίρας της Γνώσης διατάραξε την ισορροπία ανάμεσα στις Στήλες του Ελέους και της Κρίσης. Έτσι η Σεφίρα Geburah (Αυστηρότητα), έχοντας χάσει την πλήρη ισορροπία από την Chesed, αδυνατεί να συγκρατήσει και να διοχετεύσει αποτελεσματικά τη ζωοποιό Φλόγα, η οποία χύνεται έξω από το Δέντρο της Ζωής, σε ένα άλλο σύμπαν ύπαρξης, που η καμπαλιστική γραμματεία αποκαλεί Sitra Ahra, η Άλλη Πλευρά.
Το Σύμπαν αυτό όμως δεν ήταν άδειο. Σύμφωνα με το Zohar, πριν από τον σημερινό κόσμο ο Θεός είχε προσπαθήσει ξανά να δημιουργήσει ζωή, όμως το αποτέλεσμα ήταν ανεπαρκές. Μετά την καταστροφή των προηγούμενων κόσμων, τα απομεινάρια ή “κελύφη” τους παρέμειναν και, με την διαταραχή της Ισορροπίας, ενεργοποιήθηκαν από το Φως που ξεχυνόταν από την Geburah οδηγώντας στην δημιουργία των Κλιφώθ, των αντικόσμων της Δημιουργίας, στους οποίους το Zohar αντιστοιχίζει τους έκπτωτους βασιλιάδες της Εδώμ, τους απόγονους του Ησαύ που κυβερνούσαν τη Χαναάν πριν την διεκδικήσουν οι απόγονοι του Ιακώβ.
Το πρόβλημα του Κακού
Δεν συμφωνούσαν όμως όλοι οι μελετητές της Καμπάλα με τη φιλοσοφία της Πτώσης. Έτσι ο Isaac Luria, όπως και οι μαθητές του, πίστευαν ότι το Sitra Ahra σχηματίστηκε από τη “θραύση των αγγείων” (shevirat ha-kelim). Καθώς η φωτεινή ακτίνα διέσχιζε σαν αστραπή τις διαδοχικές εκπορεύσεις, οι κατώτερες από αυτές δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν την ισχύ της και θρυμματίστηκαν. Ένα μέρος του φωτός επέστρεψε στην πηγή του και διοχετεύθηκε σε νέες, πιο ανθεκτικές εκπορεύσεις, όμως 288 σπίθες παγιδεύτηκαν μέσα στα θραύσματα, δημιουργώντας τα κελύφη της Άλλης Πλευράς. Ο Nathan της Γάζας πάλι θεωρούσε ότι τη στιγμή που στο Ain Soph γεννήθηκε η επιθυμία της Δημιουργίας η ίδια του η φύση χωρίστηκε στα δύο, με το ένα μέρος να δημιουργεί το σύμπαν που γνωρίζουμε, και το άλλο να δημιουργεί το αντίθετό του για να το εξισορροπήσει. Οι δύο θεωρίες αν και διαφορετικές μεταξύ τους, συγκλίνουν σε ένα ιδιαίτερα σημαντικό συμπέρασμα: πως η δημιουργία του κλιφωθικού αντικόσμου ήταν απαραίτητη στο σχέδιο του Θεού. Μήπως αυτό σημαίνει τότε ότι η ύπαρξη του Κακού είναι επίσης απαραίτητη;
Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές οπτικές ανάμεσα στις καμπαλιστικές σχολές σκέψης σχετικά με τη φύση και την ιδιότητα του Κακού. Για κάποιους, το Κακό είναι μια ενεργητική δύναμη που αντιμάχεται τη δημιουργία, ενώ για άλλους είναι παθητικό, αυτό που προκύπτει από την απουσία του Καλού. Μία άποψη στην οποία κατέληξαν πολλοί καμπαλιστές φιλόσοφοι είναι ότι το Κακό είναι αποτέλεσμα της Θέλησης του Θεού, αφού ανεξάρτητα από τον τρόπο δημιουργίας του, το Sitra Ahra απέκτησε ζωή χάρη στις σπίθες φωτός που χύθηκαν μέσα σε αυτό. Αν λοιπόν τα Κελύφη της Άλλης Πλευράς ενεργοποιήθηκαν χάρη στη ζωοδότρα Θεϊκή Δύναμη, τότε μήπως αυτό σημαίνει ότι αυτή η δύναμη μπορεί να γυρίσει στην πηγή της, ανυψώνοντας ξανά τον κόσμο που την εγκλώβισε, σε μια μεταμορφωτική αποκατάσταση; Οι περισσότεροι καμπαλιστές φαίνεται πως συμφωνούσαν σε αυτό, ερμηνεύοντας τα κείμενα τόσο της Παλαιάς όσο και της Καινής Διαθήκης συμβολικά, σαν μια διαδικασία μεταμόρφωσης, μια διαδικασία που στη Λουριανική Καμπάλα είναι γνωστή ως "Tikkun" (Αποκατάσταση). Με τον ίδιο τρόπο οι μύστες της Καμπάλα ακολουθούν μια μυητική πορεία μέσα από τους διάφορους συμβολισμούς και τύπους των θεομορφών που αντιστοιχούνται στο Δέντρο της Ζωής, ερχόμενοι σε επαφή με τον μακροσκοπικό εαυτό τους, ενώ οι εξερευνητές της Αριστερής Ατραπού ακολουθούν μια παρόμοια αν και αντινόμια πορεία μέσα από το σχήμα της νυχτερινής πλευράς του, του Δέντρου του Θανάτου ή Δέντρου της Γνώσης.
Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές οπτικές ανάμεσα στις καμπαλιστικές σχολές σκέψης σχετικά με τη φύση και την ιδιότητα του Κακού. Για κάποιους, το Κακό είναι μια ενεργητική δύναμη που αντιμάχεται τη δημιουργία, ενώ για άλλους είναι παθητικό, αυτό που προκύπτει από την απουσία του Καλού. Μία άποψη στην οποία κατέληξαν πολλοί καμπαλιστές φιλόσοφοι είναι ότι το Κακό είναι αποτέλεσμα της Θέλησης του Θεού, αφού ανεξάρτητα από τον τρόπο δημιουργίας του, το Sitra Ahra απέκτησε ζωή χάρη στις σπίθες φωτός που χύθηκαν μέσα σε αυτό. Αν λοιπόν τα Κελύφη της Άλλης Πλευράς ενεργοποιήθηκαν χάρη στη ζωοδότρα Θεϊκή Δύναμη, τότε μήπως αυτό σημαίνει ότι αυτή η δύναμη μπορεί να γυρίσει στην πηγή της, ανυψώνοντας ξανά τον κόσμο που την εγκλώβισε, σε μια μεταμορφωτική αποκατάσταση; Οι περισσότεροι καμπαλιστές φαίνεται πως συμφωνούσαν σε αυτό, ερμηνεύοντας τα κείμενα τόσο της Παλαιάς όσο και της Καινής Διαθήκης συμβολικά, σαν μια διαδικασία μεταμόρφωσης, μια διαδικασία που στη Λουριανική Καμπάλα είναι γνωστή ως "Tikkun" (Αποκατάσταση). Με τον ίδιο τρόπο οι μύστες της Καμπάλα ακολουθούν μια μυητική πορεία μέσα από τους διάφορους συμβολισμούς και τύπους των θεομορφών που αντιστοιχούνται στο Δέντρο της Ζωής, ερχόμενοι σε επαφή με τον μακροσκοπικό εαυτό τους, ενώ οι εξερευνητές της Αριστερής Ατραπού ακολουθούν μια παρόμοια αν και αντινόμια πορεία μέσα από το σχήμα της νυχτερινής πλευράς του, του Δέντρου του Θανάτου ή Δέντρου της Γνώσης.
Τα Κλιφώθ και τα Λέπια του Ερπετού
Το Κλιφωθικό Δέντρο του Θανάτου.
Από όλες σχεδόν τις απόψεις το Δέντρο της Γνώσης είναι μια ανεστραμμένη αντανάκλαση του Δέντρου της Ζωής. Αποτελείται κι αυτό από δέκα σφαίρες, και κάθε Κλίφα είναι το σκοτεινό ανάλογο της αντίστοιχης Σεφίρας. Τα κελύφη του οργανώνονται σε τρεις στήλες και χωρίζονται στα τέσσερα καμπαλιστικά πεδία. Ο μάγος που θα εξερευνήσει μυητικά τα Κλιφώθ θα έχει ανάλογες εμπειρίες με τον αντίστοιχο μάγο της Δεξιάς Ατραπού, περνώντας αρχικά από τον υλικό κόσμο της Malkuth/Lilith στο αστρικό βασίλειο των Yesod/Gamaliel. Στη Σφαίρα του Ήλιου Tiphareth/Thagirion θα βιώσει την αλχημική ένωση με τον Ανώτερο Εαυτό του, τον Άγιο Φύλακα Άγγελο ή τον Εσώτερο Δαίμονα αντίστοιχα, ενώ θα κληθεί κι αυτός, όταν έρθει η ώρα, να αποβάλλει τους περιορισμούς του εγωισμού του. Κι αυτό γιατί η Άβυσσος υφίσταται και στο Δέντρο του Θανάτου, αν και με διαφορετικό τρόπο απ'ό,τι στο Δέντρο της Ζωής, όχι σαν απύθμενο χάσμα αλλά σαν ένας ποταμός που τα νερά του καθαρίζουν την ψυχή του μύστη από όλα όσα τον εμποδίζουν να γίνει θεϊκός. H ομοιότητα των δύο μυητικών εμπειριών είναι τέτοια, ώστε πολλοί καμπαλιστές, όπως η Dion Fortune, να θεωρήσουν ότι στην πραγματικότητα υπάρχει μόνο ένα Δέντρο, που κάθε σφαίρα του έχει τόσο Σεφιρωθικά όσο και Κλιφωθικά στοιχεία.
Αυτή η πεποίθηση φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με τη φιλοσοφία των περισσότερων σύγχρονων σχολών σκέψης που έχουν εντάξει την Καμπάλα στη διδασκαλία τους. Η κοινή οπτική για το Δέντρο του Θανάτου το παρουσιάζει σαν ένα σχήμα – καθρέφτη του Δέντρου της Ζωής, ανεστραμμένο όμως και με κατεύθυνση προς τα κάτω, στον Κάτω Κόσμο και την “Κόλαση”, σε αντίθεση με το Δέντρο της Ζωής που στρέφεται προς τα πάνω, στον ουρανό. Στην πραγματικότητα όμως, η συγκεκριμένη απεικόνιση εμφανίζεται πολύ πρόσφατα στην ιστορία της Καμπαλιστικής φιλοσοφίας. Η ίδια η έννοια του “Δέντρου του Θανάτου”, σαν κάτι ξεχωριστό ή διαφορετικό από το Δέντρο της Ζωής, δεν υπάρχει στα κλασικά καμπαλιστικά κείμενα, αλλά ούτε και στη διδασκαλία του Luria και των υπόλοιπων ραββίνων που μελέτησαν τα Κλιφώθ. Αντιθέτως, η ιδέα της ύπαρξης ενός δεύτερου, Κλιφωθικού Δέντρου φαίνεται να αναπτύχθηκε μέσα στους κύκλους του Ερμητικού Τάγματος της Χρυσαυγής, και στη συνέχεια μέσα από τους συνεχιστές του έργου της (Crowley, Regardie κλπ) να επηρέασε τον σύγχρονο δυτικό εσωτερισμό. Πέρα από την ιστορική σημασία της ωστόσο, η άποψη της ύπαρξης ενός μόνο Δέντρου οδηγεί και σε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον συμπέρασμα: Αν τα δύο Δέντρα είναι στην πραγματικότητα ένα, Σεφιρωθικό και Κλιφωθικό μαζί, τότε μήπως αυτό σημαίνει πως ο μύστης πρέπει να εξερευνήσει και τις δύο φύσεις του, αν ελπίζει να ανέλθει μέσα από τα μονοπάτια του; Η Fortune φαινόταν να το πιστεύει αυτό, σε πείσμα των απόψεων που ήθελαν τα Κλιφώθ “επικίνδυνα ακόμα και στη σκέψη τους”.
Αντίστοιχα με τις ατραπούς της σοφίας, τα κελύφη του Sitra Ahra ενώνονται μεταξύ τους με 22 μονοπάτια, που στην κλιφωθική Καμπάλα αποκαλούνται Τούνελ ή Λέπια του Σεθ. Ακριβώς όπως και οι κλιφωθικές σφαίρες, έτσι και αυτά τα μονοπάτια έχουν τις δικές τους αντιστοιχίες, που όμως παρέμεναν ένα ανεξερεύνητο μυστήριο για τους ασκητές του εσωτερισμού ως τις αρχές του 20ου αιώνα. Ήταν το Δεκέμβριο του 1907 όταν ο Aleister Crowley, ύστερα από πειραματισμούς που δεν ανέφερε ποτέ πλήρως, κατέγραψε τα ονόματα και τα σύμβολα των 22 Πνευμάτων των Λεπιών του Ερπετού στο Liber 231.Από τους πρώτους που ασχολήθηκαν πρακτικά με αυτό το έργο ήταν ο συνεργάτης του Crowley στο O.T.O., Karl Germer. Η αναλυτική παρουσίασή τους όμως θα γίνει για πρώτη φορά από τον Kenneth Grant στο θρυλικό Nightside of Eden, όπου αποκαλύπτονται ένα προς ένα τα 22 Τούνελ του Σεθ και οι συμβολισμοί τους, βασισμένοι τόσο στο έργο του Crowley όσο και σε αντιστοιχίες με διαφορετικές φιλοσοφίες και μυθολογίες, ακόμη και με στοιχεία από το χώρο της λογοτεχνίας φαντασίας, όπως οι Μεγάλοι Παλαιοί του Λάβκραφτ! Το έργο του Grant ολοκλήρωσε το σχήμα του Δέντρου του Θανάτου και αποτέλεσε τη βάση για το σύνολο της σύγχρονης ενασχόλησης με τα Κλιφώθ.
Αυτή η πεποίθηση φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με τη φιλοσοφία των περισσότερων σύγχρονων σχολών σκέψης που έχουν εντάξει την Καμπάλα στη διδασκαλία τους. Η κοινή οπτική για το Δέντρο του Θανάτου το παρουσιάζει σαν ένα σχήμα – καθρέφτη του Δέντρου της Ζωής, ανεστραμμένο όμως και με κατεύθυνση προς τα κάτω, στον Κάτω Κόσμο και την “Κόλαση”, σε αντίθεση με το Δέντρο της Ζωής που στρέφεται προς τα πάνω, στον ουρανό. Στην πραγματικότητα όμως, η συγκεκριμένη απεικόνιση εμφανίζεται πολύ πρόσφατα στην ιστορία της Καμπαλιστικής φιλοσοφίας. Η ίδια η έννοια του “Δέντρου του Θανάτου”, σαν κάτι ξεχωριστό ή διαφορετικό από το Δέντρο της Ζωής, δεν υπάρχει στα κλασικά καμπαλιστικά κείμενα, αλλά ούτε και στη διδασκαλία του Luria και των υπόλοιπων ραββίνων που μελέτησαν τα Κλιφώθ. Αντιθέτως, η ιδέα της ύπαρξης ενός δεύτερου, Κλιφωθικού Δέντρου φαίνεται να αναπτύχθηκε μέσα στους κύκλους του Ερμητικού Τάγματος της Χρυσαυγής, και στη συνέχεια μέσα από τους συνεχιστές του έργου της (Crowley, Regardie κλπ) να επηρέασε τον σύγχρονο δυτικό εσωτερισμό. Πέρα από την ιστορική σημασία της ωστόσο, η άποψη της ύπαρξης ενός μόνο Δέντρου οδηγεί και σε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον συμπέρασμα: Αν τα δύο Δέντρα είναι στην πραγματικότητα ένα, Σεφιρωθικό και Κλιφωθικό μαζί, τότε μήπως αυτό σημαίνει πως ο μύστης πρέπει να εξερευνήσει και τις δύο φύσεις του, αν ελπίζει να ανέλθει μέσα από τα μονοπάτια του; Η Fortune φαινόταν να το πιστεύει αυτό, σε πείσμα των απόψεων που ήθελαν τα Κλιφώθ “επικίνδυνα ακόμα και στη σκέψη τους”.
Αντίστοιχα με τις ατραπούς της σοφίας, τα κελύφη του Sitra Ahra ενώνονται μεταξύ τους με 22 μονοπάτια, που στην κλιφωθική Καμπάλα αποκαλούνται Τούνελ ή Λέπια του Σεθ. Ακριβώς όπως και οι κλιφωθικές σφαίρες, έτσι και αυτά τα μονοπάτια έχουν τις δικές τους αντιστοιχίες, που όμως παρέμεναν ένα ανεξερεύνητο μυστήριο για τους ασκητές του εσωτερισμού ως τις αρχές του 20ου αιώνα. Ήταν το Δεκέμβριο του 1907 όταν ο Aleister Crowley, ύστερα από πειραματισμούς που δεν ανέφερε ποτέ πλήρως, κατέγραψε τα ονόματα και τα σύμβολα των 22 Πνευμάτων των Λεπιών του Ερπετού στο Liber 231.Από τους πρώτους που ασχολήθηκαν πρακτικά με αυτό το έργο ήταν ο συνεργάτης του Crowley στο O.T.O., Karl Germer. Η αναλυτική παρουσίασή τους όμως θα γίνει για πρώτη φορά από τον Kenneth Grant στο θρυλικό Nightside of Eden, όπου αποκαλύπτονται ένα προς ένα τα 22 Τούνελ του Σεθ και οι συμβολισμοί τους, βασισμένοι τόσο στο έργο του Crowley όσο και σε αντιστοιχίες με διαφορετικές φιλοσοφίες και μυθολογίες, ακόμη και με στοιχεία από το χώρο της λογοτεχνίας φαντασίας, όπως οι Μεγάλοι Παλαιοί του Λάβκραφτ! Το έργο του Grant ολοκλήρωσε το σχήμα του Δέντρου του Θανάτου και αποτέλεσε τη βάση για το σύνολο της σύγχρονης ενασχόλησης με τα Κλιφώθ.
Φως μέσα στο σκοτάδι
H εργασία με το Δέντρο της Γνώσης και η εξερεύνηση της Άλλης Πλευράς δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα εύκολο μονοπάτι, αφ'ενός γιατί πολλά στοιχεία της απαιτούν μακροχρόνια εξάσκηση σε διάφορες πτυχές του αποκρυφισμού, αφ'ετέρου επειδή η ενασχόληση με τα Κλιφώθ συχνά ελλοχεύει κινδύνους για την ψυχική, ίσως και τη σωματική υγεία του ατόμου. Το δεύτερο γεγονός ωθεί πολλές εσωτερικές σχολές σκέψης να αποθαρρύνουν, ακόμη και να απαγορεύουν την οποιαδήποτε επαφή με το Sitra Ahra. Σε κάθε περίπτωση, ο μύστης που επιδιώκει να εξερευνήσει την Άλλη Πλευρά πρέπει να έχει μελετήσει καλά τόσο την κλασική καμπαλιστική βιβλιογραφία όσο και τις, δυστυχώς περιορισμένες, πηγές πάνω στο Δέντρο του Θανάτου. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να εξερευνήσουν σε βάθος το νόημα των κελυφών μέσα από το Qabalah, Qliphoth and Goetic Magic του Thomas Karlsson ή το, πιο εωσφορικό, Scales of the Black Serpent του Michael W. Ford, αλλά και από το Necronomicon – Το Μονοπάτι του Μαύρου Θεού του Γιώργου Ιωαννίδη, ένα από τα λίγα έργα της ελληνικής βιβλιογραφίας που ασχολείται εκτενώς με το αντικείμενο. Για την μελέτη των Τούνελ του Σεθ μπορούν να ανατρέξουν στο Liber 231 του Crowley και το Nightside of Eden του Grant, ενώ θα βρουν περισσότερες πληροφορίες για την πρακτική εργασία των μονοπατιών στο Typhonian Teratomas της Mishlen Linden, το A Gathering of Masks του Robert Fitzgerald και το δυσεύρετο πλέον The Shadow Tarot της Linda Falorio.
Γιατί όμως να ασχοληθεί κάποιος με κάτι τόσο αρνητικό και τρομακτικό όσο τα Κλιφώθ; Γιατί να μην τα αγνοήσει; Είναι πολλές οι περιπτώσεις μάγων που προσπάθησαν να εργαστούν με τα κελύφη του Sitra Ahra, για να τα εγκαταλέψουν έντρομοι τελικά. Όμως αυτός ο φόβος μπορεί να αποτελέσει την συνειδησιακή αφύπνιση του μάγου, θρυμματίζοντας τον καθρέφτη του μυαλού, κάτι απαραίτητο άν το άτομο θέλει να συνθέσει μια νέα προσωπικότητα, σαν είδωλο του Μακρόκοσμου. Αυτό αποτελεί το κίνητρο πολλών μυστών της Αριστερής Ατραπού που εξερευνούν τα κλιφωθικά μονοπάτια, ακολουθώντας πιστά τη ρήση του Γιούνγκ: “Η φώτιση δεν επιτυγχάνεται με τον οραματισμό του φωτός, αλλά με την εξερεύνηση του σκοταδιού”. Αλλά και ο μάγος της Δεξιάς Ατραπού μπορεί να επωφεληθεί από την αντιμετώπιση των αρνητικών στοιχείων των Κλιφώθ, αφού με αυτόν τον τρόπο μπορεί να εξισορροπήσει τα στοιχεία από την ενασχόλησή του με τα Σεφιρώθ. Όπως παρατηρεί εύστοχα η Dion Fortune, τα δύο Δέντρα είναι διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος, και μόνο με την εξερεύνηση και των δύο όψεων μπορεί να ολοκληρωθεί σωστά το Μέγα Έργο. Το σκοτάδι τους ίσως να μοιάζει απειλητικό, αλλά μέσα σε αυτό μπορεί να βρεθεί το λαμπρότερο φως.
Γιατί όμως να ασχοληθεί κάποιος με κάτι τόσο αρνητικό και τρομακτικό όσο τα Κλιφώθ; Γιατί να μην τα αγνοήσει; Είναι πολλές οι περιπτώσεις μάγων που προσπάθησαν να εργαστούν με τα κελύφη του Sitra Ahra, για να τα εγκαταλέψουν έντρομοι τελικά. Όμως αυτός ο φόβος μπορεί να αποτελέσει την συνειδησιακή αφύπνιση του μάγου, θρυμματίζοντας τον καθρέφτη του μυαλού, κάτι απαραίτητο άν το άτομο θέλει να συνθέσει μια νέα προσωπικότητα, σαν είδωλο του Μακρόκοσμου. Αυτό αποτελεί το κίνητρο πολλών μυστών της Αριστερής Ατραπού που εξερευνούν τα κλιφωθικά μονοπάτια, ακολουθώντας πιστά τη ρήση του Γιούνγκ: “Η φώτιση δεν επιτυγχάνεται με τον οραματισμό του φωτός, αλλά με την εξερεύνηση του σκοταδιού”. Αλλά και ο μάγος της Δεξιάς Ατραπού μπορεί να επωφεληθεί από την αντιμετώπιση των αρνητικών στοιχείων των Κλιφώθ, αφού με αυτόν τον τρόπο μπορεί να εξισορροπήσει τα στοιχεία από την ενασχόλησή του με τα Σεφιρώθ. Όπως παρατηρεί εύστοχα η Dion Fortune, τα δύο Δέντρα είναι διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος, και μόνο με την εξερεύνηση και των δύο όψεων μπορεί να ολοκληρωθεί σωστά το Μέγα Έργο. Το σκοτάδι τους ίσως να μοιάζει απειλητικό, αλλά μέσα σε αυτό μπορεί να βρεθεί το λαμπρότερο φως.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Carroll, P.J., Liber Null & Psychonaut, Weiser, 1987
- Crowley, A., 777 and Other Qabalistic Writings, Weiser, 1977
- Crowley, A., Little Essays Toward Truth, New Falcon Publications, 1991
- Crowley, A., The Equinox Vol. I, Weiser, 1992
- Falorio, L., The Shadow Tarot, Aeon Books, 2004
- Fitzgerald, R., A Gathering of Masks, Three Hands Press, 2010
- Ford, M.W., Scales of the Black Serpent - Basic Qlippothic Magick, Succubus, 2009
- Fortune, D., Η Μυστική Καββάλα, Ιάμβλιχος, 1989
- Grant, K., Nightside of Eden (2nd Edition), Skoob Publishing, 1994
- Gray, W.G., The Tree of Evil, Helios, 1974
- Ιωαννίδης, Γ., Necronomicon - Το Μονοπάτι του Μαύρου Θεού, Αρχέτυπο, 2011
- Kaplan, A. (μετάφραση, επιμέλεια), Sepher Yetzirah - The Book of Creation, Weiser, 1997
- Kaplan, A. (μετάφραση, επιμέλεια), The Bahir, Weiser, 1987
- Karlsson, T., Qabalah, Qliphoth and Goetic Magic, Ajna, 2009
- Karr, D., Approaching the Kabbalah of Maat, Digital Brilliance, 2006
- Knight, G., A Practical Guide to Qabalistic Symbolism, Weiser, 2001
- Laitman, M. (επιμέλεια), The Zohar, Laitman Kabbalah Publishers, 2007
- Linden, M., Typhonian Teratomas: The Shadows of the Abyss, Black Moon Publishing, 1992
- Mathers, S.L., The Kabbalah Unveiled, Weiser, 1997
- Regardie, I., The Tree of Life - A Study in Magic, Weiser, 1984
- Scholem, G., Major Trends in Jewish Mysticism, Schoden books, 1995
- Scholem, G., Origins of the Kabbalah, Princeton University Press, 1991
- Wescott, W., Εισαγωγή στην Kabalah, Πύρινος Κόσμος, 1992
- Συλλογικό, Glimpses of the Left Hand Path, Lodge Magan Books, 2010
- Συλλογικό, The Dictionary of Deities and Demons in the Bible, William B. Eerdmans Publishing Company, 1999
- Η Παλαιά Διαθήκη, Ελληνική Βιβλική Εταιρία, 1997
Το περιεχόμενο της ιστοσελίδας Necronomicon Magic διατίθεται από τον δημιουργό Φώτη Μπαλτούμα με την άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο .