Ο Μυθογράφος του Μοντερνισμού: Μια σύντομη βιογραφία του Howard Phillips Lovecraft
Ο Τρελός Άραβας (H.P. Lovecraft) - Πίνακας του S.S. Adkins
Από το σύνολο των μεγάλων συγγραφέων που έζησαν και έγραψαν κατά τον εικοστό αιώνα, ελάχιστοι έχουν επηρεάσει τη συνείδηση του κόσμου όσο ο H.P. Lovecraft. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που, ενώ έζησε μόλις 47 χρόνια, και μάλιστα μια ζωή γεμάτη δυσκολίες, στερήσεις και προβλήματα, κατόρθωσε να αλλάξει τον τρόπο σκέψης όλων των συγγραφέων φαντασίας και τρόμου, και να δημιουργήσει μια ολόκληρη σχολή συγγραφέων που ακόμα και σήμερα συνεχίζουν το έργο του. Τον κύκλο της Μυθολογίας Κθούλου.
O Howard Phillips Lovecraft γεννήθηκε στις 20-8-1890 στην μικρή κωμόπολη Providence της Νέας Αγγλίας (μια πόλη που ο ίδιος θα αγαπήσει τόσο, ώστε να μην τολμάει, ειδικά στο τέλος της ζωής του, να την εγκαταλείψει). Ο πατέρας του ήταν ένας εμπορικός αντιπρόσωπος, και η μητέρα του κόρη μιας από τις πιο πλούσιες και σεβαστές οικογένειες της περιοχής. Από την αρχή κιόλας η μοίρα φαίνεται πως του έπαιξε άσχημο παιχνίδι. Όταν ο Howard ήταν μόλις τριών χρονών, ο πατέρας του, Winfield Scott Lovecraft εισήχθη στο νοσοκομείο ως παράφρονας, για να πεθάνει τελικά, ύστερα από πέντε χρόνια. Αυτό το γεγονός θα επηρεάσει τη ζωή του μικρού Lovecraft όσο τίποτε άλλο. Με τη μητέρα του πηγαίνουν να ζήσουν στο σπίτι του παππού του. Τσακισμένη από το οικογενειακό δράμα, η μητέρα του είναι υπερβολικά προστατευτική με τον γιο της. Δεν τον αφήνει να κυκλοφορεί μόνος του ποτέ έξω, ούτε καν για να παίξει, αλλά τον αναγκάζει να μένει κλεισμένος συνεχώς στο σπίτι. Αυτό το στοιχείο ο Howard το διατήρησε κι αφού μεγάλωσε, ακόμα και σαν ενήλικας απέφευγε τον κόσμο. Σπανια έβγαινε την ημέρα έξω, πάντα προτιμούσε να περιφέρεται στους δρόμους της πόλης το βράδυ.
Η υπερπροστατευτικότητα της μητέρας του μπορεί να κατέστρεψε τον ψυχισμό του γιου της, ωστόσο ήταν αυτή που τον οδήγησε στο να διαβάσει όλα τα βιβλία της - πραγματικά τεράστιας - βιβλιοθήκης του παππού του. Μέσα σ'αυτή τη βιβλιοθήκη ο Howard γνώρισε τους Έλληνες κλασσικούς, τα Ομηρικά έπη, τον Edgar Allan Poe, που θα επηρεάσει αφάνταστα το μετέπειτα έργο του, αλλά και το κλασσικό παραμύθι "Χίλιες και μία νύχτες", από το οποίο θα εμπνευστεί το όνομα του διαβόητου συγγραφέα του Νεκρονομικού: Abdul Alhazred. Αυτό το όνομα ο Howard το επινόησε (αν και σύμφωνα με κάποια εκδοχή το άκουσε από τον οικογενειακό δικηγόρο) και το χρησιμοποίησε, σε ηλικία μόλις πέντε χρονών.
Το 1904 ο παππούς του Howard πεθαίνει, αφήνοντας την οικογένεια σε άσχημη οικονομική κατάσταση. Μια κατάσταση που σίγουρα δεν ευνοείται από την υπερηφάνεια της μητέρας του, που αρνιόταν να δουλέψει για να μην σπιλώσει την ευγενική καταγωγή της. Κάπως έτσι ο Lovecraft θα εμφανίσει σημάδια κατάθλιψης, που σε συνδυασμό με την φιλάσθενη φύση του, θα τον εμποδίσουν να τελειώσει το σχολείο.
Οι δυσκολίες που βιώνει θα προκαλέσουν τα πρώτα από τα ονειρα που θα τον στοιχειώνουν για την υπόλοιπη ζωή του. Αυτά τα όνειρα θα αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για τις ιστορίες του, κάνοντας τις τόσο υποβλητικές και ζωντανές. Αυτά τα όνειρα θα γεννήσουν το διαβόητο Νεκρονομικόν, και τον Μεγάλο Κθούλου.
Αυτήν την εποχή θα κάνει τις πρώτες - όχι και πολύ άξιες λόγου, είναι η αλήθεια - προσπάθειες στη συγγραφή. Λίγα χρόνια αργότερα, θα αρχίσει να βγάζει τα προς το ζην πουλώντας τις ιστορίες του σε τοπικά λογοτεχνικά περιοδικά. Αυτή την εποχή (1919) θα γράψει την "Κατάθεση του Ραντολφ Κάρτερ", ένα διήγημα που περιέχει τα πρώτα ψήγματα της Μυθολογίας Κθούλου, αλλά και τους πρώτους υπαινιγμούς για το Νεκρονομικόν.
Το 1919 όμως είναι σημαντική χρονιά για τον HPL και για άλλον ένα λόγο. Θα γνωρίσει τον λόρδο Ντάνσανι, έναν πραγματικό "Αρχοντα της Φαντασίας", ο οποίος είχε επισκεφτεί το Providence για κάποιες διαλέξεις. Το έργο του Ντάνσανι θα επηρεάσει αφάνταστα τον Howard, κάτι που θα φανεί στα διηγήματα που θα γράψει τα επόμενα χρόνια. "Η κατάρα που χτύπησε τη Σαρναθ", "Σελεφαΐς", και φυσικά, "Η Ονειρική Αναζήτηση της Άγνωστης Καντάθ".
Το 1921, στην ιστορία του "Η Ανώνυμη Πόλη" εμφανίζεται για πρώτη φορά ο Τρελός Άραβας Abdul Alhazred, ενώ δυο χρόνια αργότερα, στο "Κυνηγόσκυλο", γίνεται η πρώτη αναφορά στο Νεκρονομικόν, σαν ένα απεχθές αρχαίο βιβλίο.
Το όνομα "Νεκρονομικόν", το άκουσε σε ένα από τα όνειρά του, και ο ίδιος το ερμήνευσε σαν "Εικόνα του Νόμου των Νεκρών".
Στο μεταξύ, το 1921, η μητέρα του Lovecraft πέθανε, γεγόνός που τον καταρράκωσε. Εκείνη την περίοδο γνωρίζει τη Sonia Greene, πρόεδρο ενός ερασιτεχνικού ομίλου. Το 1924 παντρεύονται και μετακομίζουν στη Νέα Υόρκη. Ωστόσο, ο Howard ασφυκτιεί στη μεγαλούπολη. Ο γάμος του δεν είναι ευτυχισμένος, και η δεινή οικονομική τους κατάσταση μονο χειρότερα κάνει τα πράγματα. Τα χρόνια που έμεινε στη Νέα Υόρκη ήταν τα λιγότερο παραγωγικά, με διηγήματα όπως το "Τρόμος στο Ρεντ Χουκ", που σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνονται με όσα είχε ήδη κάνει. Από το 1926 ο HPL επιστρέφει στο Providence, και το διαζύγιο με τη Sonia θα εκδοθεί το 1929, δίνοντας τέλος σε αυτό το γάμο.
Το 1926 θεωρείται ως μια από τις πιο γόνιμες περιόδους του Howard. Είναι η χρονιά που θα γράψει την "Ονειρική αναζήτηση της Άγνωστης Καντάθ", ένα από τα ομορφότερα διηγήματά του, μια ονειρική περιπλάνηση σε παράξενους κόσμους, σε αναζήτηση ενός άπιαστου ονείρου. Ο Μάκης Πανώριος (εκδόσεις Αίολος) την έχει ταυτίσει εύστοχα με την "Ιθάκη" του Καβάφη. Θα γράψει επίσης και την ιστορία που έμελλε να τον κάνει διάσημο: το "Κάλεσμα του Κθούλου". Παράξενα όνειρα, μυστικές σέκτες, ανατριχιαστικές μαγικές τελετουργίες, το Νεκρονομικόν, και ο αιώνια κοιμώμενος Κθούλου - νεκρός αλλά ονειρεύεται - συνθέτουν την πρώτη ιστορία που ο κοιμισμένος Αρχοντας της R'lyeh κάνει την εμφάνισή του. Την επόμενη χρονιά, θα γράψει τον "Τρόμο στο Ντανγουιτς", εμφανίζοντας αυτή τη φορά έναν άλλο Μεγάλο Παλαιό, τον Yog-Sothoth. Το Νεκρονομικόν εμφανίζεται ξανά, σαν ένα πανάρχαιο μαγικό γριμόριο, ικανό να καλέσει στη γη τους Μεγάλους Παλαιούς. Την ίδια χρονιά, σε ένα γράμμα του προς τον Clark Ashton Smith, θα διηγηθεί την "αληθινή" ιστορία του Νεκρονομικού, εμπλέκοντας σε αυτήν τόσο φανταστικούς χαρακτήρες, όπως ο βυζαντινός λόγιος Θεώδορος Φιλέτας και ο Alhazred, όσο και πραγματικά πρόσωπα, όπως ο Πάπας Γρηγόριος ο Θ', ο Olaus Wormius αλλά και ο ελισαβετιανός Μάγος Dr John Dee.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να ξεκαθαριστεί κάτι. Εδώ και δεκαετίες κυκλοφορεί η αντίληψη, κυρίως σε αποκρυφιστικούς κύκλους, αλλά και ανάμεσα στους φαν γενικότερα, ότι ο Lovecraft είχε μελετήσει πρακτικά τις διάφορες μορφές αποκρυφισμού και μαγείας. Μάλιστα, πολλοί από αυτούς που υποστηρίζουν ότι το Νεκρονομικόν είναι αληθινό θεωρούν πως, στην διάρκεια των μελετών του ο HPL το ανακάλυψε, το μελέτησε και το χρησιμοποίησε. Στην πραγματικότητα, όπως ομολογεί και ο ίδιος σε επιστολή του στον Clark Ashton Smith, ο HPL δεν είχε ιδέα από μαγεία! Μάλιστα, στην ίδια επιστολή, ούτε λίγο ούτε πολύ, αποκαλεί τον αποκρυφισμό "σκουπίδι"! Ο Howard, ως το τέλος της ζωής του, παρέμενε άθεος, αγνωστικιστής και απίστευτα ρεαλιστής. Δεν είναι τυχαίο το ότι είχε ξεκινήσει συνεργασία με τον γνωστό ταχυδαχτυλουργό Houdini στη συγγραφή ενός βιβλίου ενάντια στα παραψυχικά φαινόμενα. Τελικά βέβαια, ο θάνατος του Houdini εμπόδισε την ολοκλήρωση του βιβλίου...
Δεν ήταν μάγος λοιπόν ο Howard, ωστόσο πίστευε, όπως λέει και ο ίδιος: "...Δεν αποκλείεται να μπορέσω να βρω σπέρματα καλών ιδεών στις τρέχουσες φλυαρίες των τρελών που ασχολούνται με τέτοια...". Έτσι, ξεκίνησε να ερευνά, σε θεωρητικό επίπεδο, τη μεσαιωνική μαγεία. Αρχικά από ακατάλληλες πηγές, όπως η Encyclopedia Britannica (από την οποία αντέγραψε τις επωδούς που υπάρχουν στον "Τρόμο στο Ρεντ Χουκ"), και στη συνέχεια από πιο εξειδικευμένες πηγές, όπως ο A.E. Waite, η Margaret Murray, ο Eliphas Levi κλπ. Από τους παραπάνω θα πάρει ιδέες που θα εξελιχθούν σε διηγήματα όπως "η Περίπτωση του Τσαρλς Ντεξτερ Ουώρντ" και "Τρόμος στο Ντανγουιτς".
Μερικά χρόνια αργότερα, όταν ο κύκλος του Lovecraft γίνεται πιο ευρύτερος, εμφανίζεται ο άνθρωπος που θα συστηματοποιήσει - και κατά την ταπεινή μου άποψη, θα αλλοιώσει, ίσως ανεπανόρθωτα - τη μυθολογία που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται. Ο August Derleth ήταν ένας από αυτούς που είχαν "πιστέψει" στο μύθο των Παλαιών, πασχίζοντας να βρουν την κρυμμένη αλήθεια πίσω του, ακόμα κι όταν ο ίδιος ο HPL προσπαθούσε να τον αποθαρρύνει. Σε επιστολή του προς τον Derleth o Lovecraft γράφει: "Σχετικά με το Arkham και το Kingsport - ελεος! Νομίζω πως σου είπα τα πάντα πριν από χρόνια! Είναι τυπικά αλλά φανταστικά μέρη - όπως και ο ποταμός Miskatonic, το όνομα του οποίου είναι απλώς ένας συμφυρμός από ρίζες των Αλγκοκίνων. Αόριστα το Arkham αντιστοιχεί στο Σάλεμ (αν και το Σάλεμ δεν έχει κολέγιο), ενώ το Kingsport αντιστοιχεί στο Μαρμπλχεντ. ομοίως δεν υπάρχει Ντάνγουιτς...".
Οπως και να'χει, ο Derleth θα ζητήσει από τον Lovecraft την άδεια να συγκροτήσει ένα πλήρες πάνθεον, βασισμένο στις ιστορίες του, αρχικά υπό τον τίτλο "Mythology of Hastur". Ο Lovecraft δέχεται, αφού και ο ίδιος επιθυμούσε κι άλλοι συγγραφείς να χρησιμοποιούν τα στοιχεία που ο ίδιος είχε δημιουργήσει. Η συστηματοποίηση της Μυθολογίας Κθούλου τελικά έγινε το έργο ζωής του August Derleth, ως το θάνατό του. Ωστόσο, με το έργο του, κατάφερε και να την αλλάξει. Στη Μυθολογία, έτσι όπως προκύπτει από τη δουλειά του Derleth, οι Μεγάλοι Παλαιοί είναι οι αρνητικές δυνάμεις του σύμπαντος, έκπτωτοι θεοί και δαίμονες που εργάζονται για το κακό του κόσμου. Αντίθετα, στο σύμπαν υπάρχει και μια άλλη παράταξη, οι πρεσβύτεροι Θεοί, προστάτες του καλού, που νίκησαν τους Παλαιούς και έσωσαν την ανθρωπότητα. Φαίνεται έντονα ο παραλληλισμός με τη βιβλική ιστορία του πολέμου Θεού και Σατανά. Ωστόσο, ο Lovecraft ήταν πάντα αγνωστικιστής και άθεος. Ποτέ δεν εμπνεύστηκε από την χριστιανική κοσμολογία, αν και τη γνώριζε. "Ο καλλιτέχνης του αλλόκοτου θα έπρεπε να επινοεί τις δικές του φανταστικές παραβιάσεις του φυσικού κόσμου", είχε πει. Επίσης, ποτέ δεν είχε θέσει ένα σταθερό υπόβαθρο για τους Παλαιούς και τους Πρεσβύτερους. Πάντα ήταν ρευστές έννοιες στα έργα του, που άλλαζαν χαρακτήρα ανάλογα με την ιστορία.
Ωστόσο, η παιδεία του Derleth ήταν πολύ διαφορετική. Σε αντίθεση με τον Howard, o August ήταν πιστός χριστιανός, και θεωρούσε πως η ιστορία των Παλαιών έπρεπε να έχει αυτό το κρυφό νόημα. Επίσης, ο Derleth στηρίζει τις αλλαγές που έκανε σε μια επιστολή που ο HPL υποτίθεται το ότι έστειλε το 1932 στον συνθέτη Harold Farnese. Η επιστολή έλεγε: "Ασφαλώς θα έχεις αντιληφθεί πως όλες μου οι ιστορίες, όσο ασύνδετες κι αν μοιάζουν, βασίζονται στην ίδια θεμελιώδη παράδοση ή θρύλο: πως αυτός ο κόσμος είχε κάποτε κατοικηθεί από μια άλλη φυλή, η οποία χρησιμοποιώντας μαύρη μαγεία έχασε τελικά την εξουσία της και εξορίστηκε. Παρ'όλα αυτά, αυτοί που βρίσκονται εκεί έξω παραμένουν έτοιμοι να κυριαρχήσουν και πάλι σε αυτή τη γη". Ωστόσο, η επιστολή αυτή έχει χαθεί. Γνωρίζουμε το κείμενο επειδή ο Farnese το μετεφερε προφορικά στον Derleth. Κατά συνέπεια, δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι και το πιο αξιόπιστο στοιχείο. Για τον Derleth όμως ήταν αρκετό. Έτσι, θα επινοήσει τον όρο Μυθολογία Κθουλου (Cthulhu Mythology ή Cthulhu Mythos) και θα ιδρύσει τις εκδόσεις Arkham House, με σκοπό την εξάπλωση του Μύθου. Η σκοτεινή σκέψη του Lovecraft θα αποτελέσει επιρροή για πολλούς άλλους συγγραφείς του κύκλου του, όπως o C.A.Smith αλλά και ο Robert E. Howard, ο δημιουργός του Κόναν του Βάρβαρου, αλλά και σύσσωμο τον μετέπειτα συγγραφικό κόσμο. Δεν είναι τυχαίο το ότι υπερεπιτυχημένοι συγγραφείς όπως ο Stephen King έχουν υμνήσει τον HPL σαν την μεγαλύτερη επιρροή τους...
Ο Lovecraft όμως είχε πλέον κουραστεί και απογοητευτεί από τη μαγεία. Σε επιστολή του χαρακτηρίζει το μαγικό υλικό "επίπεδο, παιδαριώδες, πομπώδες, και αδύνατο να σε πείσει - είναι απλώς και μόνο ένα αρχείο της ανθρώπινης παιδικότητας και της εποχής των περασμένων εποχών". Έτσι, οι Μεγάλοι Παλαιοί αλλάζουν ξανά και αυτή τη φορά γίνονται εξωγήινα πλάσματα, ενώ το Νεκρονομικόν από πανίσχυρο γριμόριο γίνεται Ιστορικό χρονικό. Αυτή η νέα πραγματικότητα παρουσιάζεται στο "Εκείνος που ψιθύριζε στο σκοτάδι", στα επιβλητικά "Βουνά της Τρέλας", στο "Ονειρα στο σπίτι της Μαγισσας". Στο τελευταίο, το Νεκρονομικόν αλλάζει και πάλι ιδιότητα, και παρουσιάζεται σαν βιβλίο μιας άγνωστης επιστήμης.
Το 1936 είναι μια ακόμα σημαντική χρονιά για τον Howard. Εκδίδεται για πρώτη φορά σε μορφή βιβλίου κάποιο έργο του, συγκεκριμένα το "Σκιά Πάνω από το Ινσμουθ". Την ίδια περίοδο, ο Howard ξεκαθαρίζει μέσα από επιστολές του ότι το Νεκρονομικόν είναι αποκλειστικά μια επινόησή του. Ωστόσο ο κόσμος αρνιόταν να τον πιστέψει.
Ο χρόνος όμως λιγόστευε. Τα οικονομικά προβλήματα του Howard τον είχαν αναγκάσει να ζει μια πραγματικά εξαντλητική ζωή, με ελάχιστη τροφή και υπερβολικά περιορισμένα έξοδα. Οταν αρρωσταίνει, το Σεπτέμβριο του 1936, αποφεύγει την επίσκεψη στους γιατρούς επειδή δεν μπορούσε να τους πληρώσει. Η κατάσταση όμως χειροτερεύει, και έτσι αναγκάζεται να πάει σε νοσοκομείο. Διαγνώσκεται με καρκίνο του εντέρου, καθώς και με την ασθένεια Bright. Οι γιατροί δεν μπόρεσαν να βελτιώσουν την κατάσταση. Έτσι, ο Howard Phillips Lovecraft φεύγει από τη ζωή στις 15-3-1937...
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Ιωαννίδης, Γ., Necronomicon, Αρχέτυπο, 2008
Λάβκραφτ, Χ.Φ., Επιστολές, Αίολος, 1997
Λάβκραφτ, Χ.Φ., Η Ονειρική Αναζήτηση της Άγνωστης Καντάθ, Αίολος, 1988
Λάβκραφτ, Χ.Φ., Ο Τρόμος του Ντανγουιτς, Αίολος, 1986
Λάβκραφτ, Χ.Φ., Τα Βουνά της Τρέλας, Αίολος, 2004
Το περιεχόμενο της ιστοσελίδας Necronomicon Magic διατίθεται από τον δημιουργό Φώτη Μπαλτούμα με την άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο .