Η Μαγεία του Νεκρονομικού
Ας γίνει κάτι ξεκάθαρο. Δεν υπάρχει Νεκρονομικόν, ή τουλάχιστον, δεν υπάρχει το βλάσφημο βιβλίο των Μεγάλων Παλαιών, γραμμένο από τον Τρελό Άραβα Abdul Alhazred, όπως το περιγράφει ο H.P.Lovecraft.
Κι όμως! Πολλοί θα δηλώσουν ότι έχουν δει το πραγματικό Νεκρονομικόν, ότι έχουν ακούσει ιστορίες για τον διαβόητο συγγραφέα τους, ακόμα κι ότι έχουν εκτελέσει κάποια τελετή από αυτό. Και η αλήθεια είναι ότι σε διάφορα βιβλιοπωλεία, αλλά και στο Internet θα βρούμε δεκάδες βιβλία με αυτόν τον τίτλο, που όλα σχεδόν διεκδικούν τον τίτλο του αυθεντικού, χωρίς φυσικά να είναι. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι και η μαγεία τους, η μαγεία του Νεκρονομικού γενικότερα, είναι ψεύτικη. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή...
Ο Lovecraft και το Βιβλίο των Νεκρών Ονομάτων
Ο μύθος του Νεκρονομικού γεννιέται στις ιστορίες του μεγάλου συγγραφέα του φανταστικού, Howard Phillips Lovecraft (1890-1937). Η πρώτη του εμφάνιση γίνεται στην ιστορία "Το Κυνηγόσκυλο". Το Νεκρονομικόν θα εμφανιστεί ακόμα σε μια σειρά ιστοριών, όπως το "Κάλεσμα του Κθούλου", το "Τρόμος στο Ντάνγουιτς", το "Βουνά της Τρέλας" κλπ, ενώ το 1927, σε επιστολή του στον C.A. Smith, ο Lovecraft θα περιγράψει την μακρά ιστορία του βιβλίου, σαν να ήταν αληθινή.
Σύμφωνα με αυτήν την επιστολή, ο Abdul Alhazred, ένας περιπλανώμενος ποιητής, αφού ταξίδεψε στα ερείπια της Βαβυλώνας και της Μέμφιδος, κατέγραψε τα γεγονότα που είδε και τη σοφία που αποκόμισε σε ένα βιβλίο με τον τίτλο Al Azif. Αυτό ήταν η αρχή της κατάρας και της τρέλας του. Το 738 μ.Χ. ένα αόρατο τέρας τον καταβρόχθισε, όχι όμως και το βιβλίο του. Δυο αιώνες αργότερα, ο βυζαντινός λόγιος Θεώδορος Φιλέτας θα μεταφράσει το βιβλίο στα Ελληνικά, δίνοντας του τον τίτλο "Νεκρονομικόν", που σημαίνει "Το βιβλίο των Νόμων των Νεκρών". Το βιβλίο θα μεταφραστεί στα λατινικά, διατηρώντας τον ίδιο τίτλο, από τον Olaus Wormius το 1228, ενώ και η ελληνική έκδοση θα εκδοθεί στην Ιταλία το 16ο αιώνα. Μια ακόμα μετάφραση λέγεται ότι έχει γίνει από τον δρ John Dee, ωστόσο αυτή δεν τυπώθηκε ποτέ, και μόνο αποσπάσματά της έχουν επιβιώσει. Οι εκκλησιαστικές αρχές απαγορεύουν το βιβλίο, οδηγώντας το στην πυρά, και ο Πάπας Γρηγόριος Θ' θα εντάξει το βιβλίο στη λίστα με τα απαγορευμένα και επικίνδυνα βιβλία, "Index Expurgatorius" το 1232. Τελικά θα επιβιώσουν ελάχιστα αντίγραφα, τα οποία ανήκουν σήμερα σε ιδιωτικές βιβλιοθήκες και πανεπιστήμια, όπως το πανεπιστήμιο Miskatonic.
Ο τρόπος γραφής του HPL έιναι τόσο ζωντανός, ειδικά στην εν λόγω επιστολή, που έκανε πολλούς να πιστέψουν ότι η εν λόγω ιστορία είναι αληθινή. Ωστόσο, αυτό είναι λάθος. Ο λόγιος Θεόδωρος Φιλέτας είναι φανταστικό πρόσωπο, ενώ ο Olaus Wormius μπορεί να υπήρξε όντως, ήταν όμως γιατρός που γεννήθηκε το 1588 - τρεις αιώνες αργότερα από αυτά που λέει η επιστολή. Ο κατάλογος του Πάπα Γρηγόριου είναι πολύ μεταγενέστερος, ενώ το Νεκρονομικόν δεν αναφέρεται πουθενά μέσα του. Όσο για την μετάφραση του John Dee, αυτή δεν υπήρχε στην αρχική εκδοχή της ιστορίας, αλλά προστέθηκε πολύ αργότερα. Ενώ φυσικά τόσο το Miskatonic, όσο και το Πανεπιστήμιό του, είναι ανύπαρκτα.
Το ίδιο το όνομα "Νεκρονομικόν" ο Lovecraft το είδε σε κάποιο όνειρό του, και το μετέφρασε σαν "Εικόνα/βιβλίο (Icon) του Νομου (nom) των Νεκρών (necro)" = "Necronomicon". Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει μια εναλλάκτική ερμηνεία του ονόματος, σαν "Το βιβλίο των Νεκρών Ονομάτων" (νεκρ-ονομ-ικόν).
Σε επιστολές του, όπως αυτή προς την M. Sylvester, ο ίδιος ο Lovecraft αναφέρει κατηγορηματικά ότι το Νεκρονομικόν είναι φανταστικό: "Σχετικά με το Νεκρονομικόν, πρέπει να ομολογήσω πως αυτό το τερατώδες και απεχθές έργο δεν είναι παρά τμήμα της δικής μου φαντασίας!". Φυσικά, πολλοί αγνοούν αυτά τα λόγια και θεωρούν πως ο Lovecraft έκρυβε την αλήθεια. Ωστόσο, πώς ειναι δυνατόν ο κάτοχος και γνώστης ενός τόσο δυνατου΄μαγικού βιβλίου να είναι άσχετος σε θέματα αποκρυφισμού; Διότι, ήδη από πολύ νωρίς ο HPL είχε ομολογήσει ότι δεν είχε ιδέα πάνω στον αποκρυφισμό, τον οποιο μάλιστα θεωρούσε "σκουπίδι". Μάλιστα ζητούσε και συμβουλές από τον φίλο του C.A. Smith σχετικά με το ποια βιβλία να διαβάσει ώστε να ενημερωθεί πάνω στο θέμα (βλ. άρθρο "Ο Μυθογράφος του Μοντερνισμού"). Αλλά είναι και κάτι άλλο που οι περισσότεροι "πιστοί" της αυθεντικότητας του βιβλίου τείνουν να αγνοούν: Το Νεκρονομικόν δεν ήταν πάντα μαγικό βιβλίο...
Διαβάστε τις εξής ιστορίες του Lovecraft: "Το κυνηγόσκυλο", "Τρόμος στο Ντάνγουιτς", "Φεστιβάλ", "τα Βουνά της Τρέλας", "Τα όνειρα στο σπίτι της μάγισσας", και προσέξτε τις αναφορές που γίνονται στο Νεκρονομικόν. Παρατηρούμε ότι το βιβλίο ξεκινά σαν ένα αρχαίο χρονικό, για να γίνει μετά βιβλίο δαιμονολογίας. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται σαν ένα πανίσχυρο γριμόριο, ικανό να φέρει πίσω τους Μεγάλους Παλαιούς. Στα μεταγενέστερα όμως διηγήματα, παρουσιάζεται σαν ιστορικό χρονικό, για να καταλήξει τελικά ένα εγχειρίδιο μιας μυστηριώδους επιστήμης. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί τα ενδιαφέροντα του Lovecraft άλλαζαν συνεχώς. Στην αρχή, ο HPL δεν είχε αποφασίσει τι θα είναι αυτό το βιβλίο. Αργότερα, καθώς άρχισε να ενημερώνεται για τη μαγεία και το απόκρυφο, το βιβλίο γίνεται μαγικό γριμόριο. Όταν όμως κουράστηκε από τη μαγεία, και ασχολήθηκε με την επιστημονική φαντασία, το Νεκρονομικόν στο μυαλό του Lovecraft έγινε ένα βιβλίο ασχολούμενο με εξωγήινες υπάρξεις και την επιστήμη τους, ενώ ο συγγραφέας του Abdul Alhazred ένας χρονικογράφος προκατακλυσμιαίων γεγονότων. Βλέπουμε λοιπόν πως το Νεκρονομικόν δεν είχε ποτέ έναν συγκεκριμένο ρόλο. Φυσικά, αυτό δεν είχε και πολλή σημασία για τους fans της Μυθολογίας Κθούλου που ήθελαν τόσο πολύ να πιστέψουν στην αλήθεια ενός βιβλίου που ξεκάθαρα δεν υπήρχε.
Η υποτιθέμενη συνάντηση με το Θηρίο
Ένας μύθος που έχει καλλιεργηθεί έντονα τις τελευταίες δεκαετίες, ειδικά μετά την έκδοση του Νεκρονομικού του Σίμωνα (βλ. παρακάτω) και των τυφώνιων τριλογιών του Kenneth Grant, και που έχει φουντώσει ακόμα περισσότερο τις φήμες για την ύπαρξη του Νεκρονομικού και τον "Μάγο" Lovecraft είναι η γνωριμία του με το Θηρίο 666, τον Aleister Crowley.
O Aleister Crowley είναι μια από τις γνωστότερες προσωπικότητες του δυτικού εσωτερισμού. Το έργο του - αν και συχνά παρεξηγημένο - είναι πλέον πασίγνωστο, και είναι αδύνατον να αναπτυχθεί σε λίγες γραμμές. Έτσι, όσοι ενδιαφέρονται, μπορούν να διαβάσουν τις διάφορες βιογραφίες που κατά καιρούς έχουν εκδοθεί, τις αναλύσεις γνωστών και καταξιωμένων ερευνητών (DuQuette, Tyson, Grant κλπ) πάνω στο έργο του, και φυσικά, τα ίδια τα έργα του Θηρίου, με κυριότερο το "Βιβλίο του Νόμου" (Liber AL Vel Legis).
Ο μύθος της γνωριμίας του Lovecraft με τον Crowley υπάρχει σε διάφορες εκδοχές. Υπάρχει για παράδειγμα μια εκδοχή όπου οι δυο τους συναντιούνται στην Ισπανία όπου και συζητούν για το Νεκρονομικόν. Φυσικά, αυτό θα ήταν λίγο δύσκολο, καθώς ο HPL σπάνια άφηνε το Providence για να πάει σε κάποια άλλη πόλη έστω για επίσκεψη, πόσο μάλλον να αφήσει τη χώρα... Η πιο κοινή εκδοχή λέει πως ο Lovecraft γνωρίστηκε με τον Crowley όταν ο τελευταίος εγκαταστάθηκε για τέσσερα χρόνια (1914-1918) στη Νέα Υόρκη, ή πως είχαν αναπτύξει επαφή μέσω αλληλογραφίας. Τέτοιες επιστολές όμως δεν έχουν βρεθεί από καμία από τις δυο πλευρές. Οι δυο αυτοί ανδρες, παρά τις θεμελιώδεις διαφορές τους, είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Κρατούσαν λεπτομερή ημερολόγια και αρχεία. Ο Crowley λοιπόν, σε κανένα από τα ημερολόγια, ή στις σημειώσεις του, ή στις επιστολές του, δεν αναφέρει τον Lovecraft. Για την ακρίβεια, είναι αμφίβολο το αν γνώριζε καν την ύπαρξή του. Όσο για τον Lovecraft, από τις επιστολές του φαινόταν να γνώριζε για τον Aleister Crowley. Όλα όμως δείχνουν πως είχε τη χειρότερη γνώμη γι'αυτόν, καθώς μιλούσε πάντα αρνητικά και περιφρονητικά για το πρόσωπό του. "Την δεκαετία του 1890, οι της μόδας τότε παρακμιακοί αρέσκονταν να φιγουράρουν ως μέλη σε όλα τα είδη των διαβολικών ομάδων με τις μαύρες λειτουργίες και να ισχυρίζονται πως κατέχουν όλων των ειδών τις τρομακτικές και απόκρυφες πληροφορίες. Το μοναδικό είδος αυτής της ομάδας ανθρώπων που παραμένει ενεργό είναι ο πολυδιαφημισμένος Aleister Crowley". Τα λόγια του είναι, πιστεύω, αφοπλιστικά.
Τα Νεκρονομικά
Όπως βλέπουμε, λοιπόν, οι fans του Lovecraft και της Μυθολογίας Κθούλου, είτε ήταν αποκρυφιστές είτε όχι, ήταν διατεθειμένοι να πιστέψουν στην αλήθεια ενός ανύπαρκτου βιβλίου. Έτσι, η φαντασία έγινε σύντομα πραγματικότητα.
Πριν καν ακόμα ο Lovecraft αρρωστήσει, είχε πληροφορηθεί ότι κάποια εφημερίδα είχε δημοσιέυσει μια αγγελία για την πώληση του Μαύρου Βιβλίου, μαζί με μια βιβλιοκριτική του, στην οποία παρουσιαζόταν η ιστορία του. Εννοείται φυσικά πως τέτοιο βιβλίο δεν υπήρχε! Ο Lovecraft πάντως αντιμετώπισε χιουμοριστικά την κατάσταση, λέγοντας πως θα ήθελε πολύ να το αποκτήσει.
Μερικές δεκαετίες αργότερα, αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα χειροπιαστά Νεκρονομικά, ο αριθμός των οποίων θα αρχίσει να αυξάνεται με εκθετικό ρυθμό από τις αρχές της δεκαετίας του 70 και μετά. Μάλιστα, ακόμη και σήμερα συνεχώς βγαίνουν όλο και περισσότερα βιβλία που διεκδικούν τον τίτλο του Νεκρονομικού. Κάποια από αυτά είναι σοβαρές και προσεγμένες προσπάθειες, κάποια άλλα είναι φανερά απάτες, ενώ υπάρχουν και κάποιες πραγματικά αστείες περιπτώσεις. Ανάμεσά σε αυτά, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε το "Cultus Maleficarum" του Fred L. Pelton, μιας υποτιθέμενης παραλλαγής της μετάφρασης του Wormius, που υποτίθεται ότι ανακάλυψε ο Lin Carter, τη μεγάλη απάτη "Kitab Al Azif", που υποτίθεται ότι ήταν γραμμένο σε μια αμετάφραστη αγνωστη αραβική διάλεκτο, τα διάφορα βιβλία που έχει κατά καιρούς εκδόσει το Εσωτερικό Τάγμα του Dagon (Esoteric Order of Dagon), τα βιβλία του Joshua Free, αλλά και κάποιες περιπτώσεις που μόνο σαν "αρπαχτές" μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε, όπως το "Book of the Old Ones" του Scorpio (κατά κόσμον Carl Nagel). Φυσικά, αυτά που ξεχωρίζουν είναι τα βιβλία του Σίμωνα, των Hay, Turner και Wilson, και του Donald Tyson, στα οποία θα αναφερθώ παρακάτω. Πέρα από αυτά, έχουν κυκλοφορήσει και άλλα παρεμφερή βιβλία που, αν και δεν φέρουν τον τίτλο Νεκρονομικόν, ασχολούνται με τη μαγεία των Μεγάλων Παλαιών, όπως το "Βιβλίο του Dagon", το "De Vermis Mysteriis", τη "Λιτανεία του Dagon" , και το δυσεύρετο και μυστηριώδες "Liber yog-Sothoth", που τυπώθηκε σε μόλις 18 αντίτυπα για ιδιωτική χρήση. Μόνο ένα απόσπασμά του υπάρχει διαθέσιμο δωρεάν στο διαδίκτυο, με την άδεια του δημιουργού του, John J. Coughlin.
Στις επόμενες γραμμές θα παρουσιαστούν σύντομα οι τρεις πιο γνωστές και δημοφιλείς εκδόσεις του Νεκρονομικού. Αυτή η παρουσίαση σε καμία περίπτωση δεν θεωρείται πλήρης, αλλά είναι μια πρώτη γνωριμία με τα συγκεκριμένα κείμενα, τα οποία θα παρουσιαστούν αναλυτικά στο μέλλον μέσα από την ιστοσελίδα.
Το βιβλίο που ουσιαστικά θα καθορίσει το πώς βλέπουμε σήμερα το φαινόμενο Νεκρονομικόν κυκλοφόρησε το 1977 στις ΗΠΑ. Μεγάλο μυστήριο καλύπτει τόσο το βιβλίο όσο και τον συγγραφέα του, που χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Σίμωνας (Simon). Συμφωνα με τους ισχυρισμούς του ίδιου στην εισαγωγή του πρώτου βιβλίου και του "Necronomicon SpellBook", δυο μοναχοί του παρέδωσαν ένα αρχαίο χειρόγραφο του 9ου αιώνα γραμμένο στα Ελληνικά. Λίγο αργότερα, αυτοί συνελήφθησαν, καθώς είχαν κλέψει μια σειρά από παλιά και συλλεκτικά βιβλία από πανεπιστήμια και βιβλιοθήκες σε όλη τη χώρα. Ο Σίμωνας ανέλαβε να μεταφράσει το βιβλίο και τελικά να το εκδόσει το 1977, σε λίγα αντίτυπα αρχικά. Μετά τη μεγάλη του επιτυχία, το βιβλίο αγοράζεται από τις εκδόσεις Avon (τον εκδοτικό οίκο που εξέδωσε τη Σατανική Βίβλο του Anton LaVey) και κυκλοφορεί πιο μαζικά. Μερικά χρόνια αργότερα, κυκλοφορεί το "Necronomicon Spellbook", ένα συμπληρωματικό πρακτικό βοήθημα, ενώ δυο δεκαετίες αργότερα, μετά από απραξία, ο Σίμωνας θα κυκλοφορήσει δυο ακόμα βιβλία, τα "Dead Names-The Dark History of the Necronomicon" και "Gates of the Necronomicon". Προσωπικά βέβαια, πιστεύω πως ο μόνος λόγος που κυκλοφόρησαν μετά από τόσα χρόνια τα δυο τελευταία ήταν για να εκμεταλλευτούν τη διαφήμιση που είχε δημιουργήσει το Νεκρονομικόν του Tyson, που είχε ήδη κυκλοφορήσει το 2004.
Η αντίδραση του κοινού στο βιβλίο του Σίμωνα ήταν ενθουσιώδης, κυρίως λόγω της αληθοφάνειάς του. Το βιβλίο δεν αναφέρεται, βλέπετε, άμεσα στους Μεγάλους Παλαιούς, αλλά ασχολείται με τον Σουμεριακό πολιτισμό και τη Σουμεριακή Μαγεία, την οποία και συνδέει έμμεσα με τη Μυθολογία Κθούλου (αλλά και με τη μαγεία του Aleister Crowley), μέσα από την εξιστόρηση του πολέμου των Πρεσβύτερων Θεών, με ηγέτες τον Marduk και τον Enki, ενάντια στους Αρχαίους Θεούς και την Tiamat. Έτσι, αν και το βιβλίο φαίνεται να σχετίζεται με το Λαβκραφτικό Μύθο, δεν εντάσσεται πλήρως σε αυτόν. Ωστόσο, μια προσεκτικότερη μελέτη του κειμένου δείχνει ότι πρόκειται για πλαστό κείμενο (ένα μάλιστα από τα μέλη του Τάγματος του Νεκρονομικού λέει, ούτε λίγο ούτε πολύ ότι "και μόνο από τις σφραγίδες του βιβλίου καταλαβαίνει κανείς ότι το κείμενο έχει γραφτεί κάποια στιγμή μέσα στα τελευταία εκατό χρόνια"). Μεγάλη κριτική έχει δεχθεί ο Σίμωνας (όποιος κι αν είναι αυτός) και το βιβλίο του από τους Dan Harms και Josh W. Gonce στο βιβλίο τους "Necronomicon Files", όπου παρουσιάζουν υπεραρκετά στοιχεία που δείχνουν την απάτη.
Αν όμως το βιβλίο είναι όντως πλαστό, τότε πώς εξηγείται ότι πάρα πολλοί μάγοι, νεαροί αλλά και αρκετοί έμπειροι, χρησιμοποιώντας τα τυπικά του βιβλίου είδαν αληθινά αποτελέσματα; Οι περισσότεροι θεωρούν ότι αυτό συμβάινει επειδή υπάρχει πίστη στη μαγεία του Νεκρονομικού (αυτή άλλωστε είναι και η δύναμη της Μαγείας του Χάους). Όπως και να'χει, το βιβλίο έχει επηρεάσει τη μαγική σκέψη των τελευταίων δεκαετιών σε τεράστιο βαθμό. Δεκάδες χαοτικοί και μη μάγοι έχουν χρησιμοποιήσει το ίδιο το Νεκρονομικόν, ή στοιχεία από αυτό, με επιτυχία, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει ιδρυθεί και δραστηριοποιείται, κυρίως μέσω διαδικτύου, το Τάγμα του Νεκρονομικού (Order of the Necronomicon), δίνοντας ίδιαίτερη έμφαση στο μυητικό σύστημα του περάσματος των Πυλών (Gatewalking) που υπάρχει στο βιβλίο.
Το δεύτερο πιο δημοφιλές Νεκρονομικόν είναι το "Necronomicon: Book of Dead Names", ή Al Azif όπως είναι πιο γνωστό στους διάφορους διαδικτυακούς κύκλους. Πρόκειται για το βιβλίο που υποτίθεται ότι είχε μεταφράσει ο John Dee και είχε κρυπτογραφήσει μέσα στους Ενωχιανούς πίνακες του "Liber Loagaeth". Οι ερευνητές Hay, Turner και Wilson υποτίθεται ότι βρήκαν και μετέφρασαν το εν λόγω κείμενο, ανακαλύπτοντας μέσα του μια σειρά από κρυφές παραγράφους αφιερωμένες στους Μεγάλους Παλαιούς, και κρυπτογραφημένες με ένα παράξενο αλφάβητο που άφησε η φυλή του Nug-Soth. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, ο Lovecraft γνώριζε για την ύπαρξη αυτού του βιβλίου, έχοντας ακούσει την ιστορία του από τον Μασόνο πατέρα του! Φυσικά, και με μία μόνο ματιά μπορεί ο καθένας να καταλάβει ότι το βιβλίο είναι ψεύτικο, και κυκλοφόρησε το 1980, προσπαθώντας απλά να κεμεταλλευτεί τον ντόρο που είχε κάνει το βιβλίο του Σίμωνα. Όσο για τον πατέρα του Lovecraft, ουδέποτε υπήρξε Τέκτονας. Εξάλλου, ο ίδιος ο Colin Wilson μερικά χρόνια αργότερα ομολόγησε την απάτη σε συνέντευξή του σε περιοδικό. Όπως και να'χει, και αυτό το Νεκρονομικόν είχε μεγάλη επιτυχία, οδηγώντας στην έκδοση της συνέχειάς του, του "R'lyeh Text".
Στην αποκρυφιστική σκηνή ο Donald Tyson θεωρείται σεβαστό πρόσωπο, λόγω του έγκυρου και σχεδόν ακαδημαϊκού τρόπου γραφής του. Έχει γράψει δεκάδες βιβλία αφιερωμένα σε διάφορες πτυχές του πρακτικού αποκρυφισμού, όπως τα ταρώ, οι ρούνοι, η ενωχιανή μαγεία, η Καμπάλα, η Αστρική Προβολή κλπ, ενώ σημαντικότατη θεωρείται η δουλειά του στην επιμέλεια του τετράτομου (πλέον) έργου του Κορνήλιου Αγρίππα, "De Occulta Philosophia". Στη Μυθολογία Κθούλου στρέφεται το 2004, μετά από μια συζήτηση που είχε με φίλους του σχετικά με το Νεκρονομικόν. Έτσι, προκύπτει το βιβλίο του "Νεκρονομικόν: Οι περιπλανήσεις του Αλχαζρέντ (Necronomicon: The Wanderings of Alhazred)", ένα μυθιστορηματικό γριμόριο, που περιέχει στοιχεία και περιγραφές των Παλαιών και των εμπειριών του Τρελού Άραβα βασισμένα τόσο στις ιστορίες του H.P.Lovecraft και της Μυθολογίας Κθούλου, αλλά και στην εμπειρία του Tyson στον ερμητισμό και την Καμπάλα. Η διαφορά με τους υπόλοιπους συγγραφείς που έχουν γράψει κατά καιρούς τα διάφορα Νεκρονομικά είναι ότι ο Tyson δεν ισχυρίζεται ότι έχει βρει κάποιο αρχαίο χειρόγραφο, ή ότι είναι κάτοχος κάποιας χαμένης και απαγορευμένης γνώσης. Αντιθέτως, ο συγγραφέας δέχεται de facto τη μαγική δύναμη της Μυθολογίας Κθούλου, και συνθέτει κάτι εκ νέου. Το κείμενο που προκύπτει λοιπόν είναι ένα μίγμα φαντασίας και αληθινής μαγείας, που μπορεί να γίνει λειτουργικό. Το βιβλίο εκτοξεύθηκε - δίκαια, αφού η ποιότητά του είναι άψογη - στην κορυφή των πωλήσεων. Έτσι, μετά από προτροπή του εκδοτικού οίκου, Llewellyn, ο Tyson έγραψε τη συνέχειά του, το καθαρά μυθιστορηματικό "Alhazred". Στη συνέχεια προχώρησε στη δημιουργία μιας τράπουλας Ταρώ βασισμένης στο μύθο (το Necronomicon Tarot, που κυκλοφόρησε μαζί με το τρίτο βιβλίο, "The Secrets of the Necronomicon"), ενώ το 2008 εκδόθηκε το "Grimoire of the Necronomicon", ένα βιβλίο καθαρά πρακτικής τελετουργικής μαγείας. Οι ιδέες που είχαν παρουσιαστεί στο πρώτο βιβλίο εξελίσσονται σε ένα σύστημα που συνδυάζει την αστρική μαγεία και τον οραματισμό με απλά τελετουργικά, πλανητικές αντιστοιχίες των Μεγάλων Παλαιών (εδώ ο Tyson ακολουθεί το παράδειγμα του Kenneth Grant, αν και αλλάζει κάποια στοιχεία), και ενωχιανής μαγείας, μέσω του Μεγάλου Ψαλμού του Nyarlathotep. Προσωπικά πάντως, είμαι δύσπιστος ως προς την πραγματική αξία του "Grimoire..." για διάφορους λόγους, τους οποίους θέλω να αναπτύξω κάποια στιγμή σε ένα ξεχωριστό άρθρο. Οπως και να'χει, το Καλοκαίρι του 2010 κυκλοφόρησε η επόμενη συνέχεια του Νεκρονομικού του Tyson, το επίσης πρακτικό σύστημα "13 Gates of the Necronomicon", ένα βιβλίο που αν και βασίζεται στο σύστημα του "Grimoire of The Necronomicon", ακολουθεί διαφορετικό μονοπάτι. Επιπλέον, ο Tyson προχώρησε στη συγγραφή μιας βιογραφίας του H.P. Lovecraft, όπου εξερευνά τη ζωή του από αποκρυφιστική σκοπιά, ενώ αυτήην την περίοδο ετοιμάζει άλλο ένα βιβλίο για το θέμα.
Τέλος, θεωρώ ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία και σε δυο ακόμα ακόμη έργα. Το πρώτο είναι το "Necronomicon Gnosis - A Practical Introduction" της Asenath Mason. H εν λόγω συγγραφέας είναι η ιδρυτής και ηγέτης της Στοάς Magan, ενός παρακλαδιού του Σουηδικού μαγικού τάγματος Dragon Rouge (αν και εδώ και αρκετούς μήνες η Στοά έχει ανεξαρτητοποιηθεί και αποσχιστεί από το D.R., λειτουργώντας σαν αυτόνομο τάγμα). Πρόκειται για μια μαγική και πρακτική μελέτη πάνω στο Νεκρονομικόν και στο επονομαζόμενο Ρεύμα του Νεκρονομικού, ίσως μια από τις καλύτερες που έχουν γραφτεί. Η Mason δεν ασχολείται με το να βρει αν κάποιο από όλα τα βιβλία που έχουν κατά καιρούς κυκλοφορήσει είναι το αυθεντικό Νεκρονομικόν, αλλά εξερευνά τις πραγματικές μαγικές δυνατότητες που έχουν, στοχεύοντας στη μεταφυσική γνώση που μπορεί να αποκομισθεί από τη Λαβκραφτική Μαγεία. Οι αναλύσεις της βασίζονται στο Δρακόντειο τρόπο σκέψης της Στοάς και του Dragon Rouge, στην Καμπάλα (τόσο στο φωτεινό σεφιρωθικό όσο και στο σκοτεινό Κλιφωθικό κομμάτι της), στη Χαοτική μαγεία ανθρώπων που ασχολήθηκαν με το Νεκρονομικόν (όπως του Parker Ryan, του Phil Hine και του Peter J. Carroll) και στην Τυφώνεια παράδοση όπως αυτή ορίστηκε από τον Kenneth Grant. Εκτός από τις θεωρητικές μελέτες το βιβλίο περιλαμβάνει και μια σειρά από μαγικές εργασίες, για αρχάριους αλλά και προχωρημένους αποκρυφιστές. Πρόκειται μια σειρά από τελετουργικά και pathworkings (εργασίες ατραπού) κυρίως ψυχανοδικού χαρακτήρα (αυτό που ονομάζουμε Υψηλή Μαγεία - αν και πολλοί παραδοσιακοί μάγοι θα διαφωνήσουν για το αν το Ρεύμα του Νεκρονομικού μπορεί να θεωρηθεί Υψηλή Μαγεία), σχεδιασμένα με βάση τη Μαγεία του Χάους και την εμπειρία της Asenath Mason στο λαβκαρφτικό αποκρυφισμό, ενώ περιέχουν και στοιχεία από τα διάφορα Νεκρονομικά που κυκλοφορούν. Εκτός από το "Necronomicon Gnosis", η Mason έχει επιμεληθεί την έκδοση ενός booklet με τίτλο "Exploring the Unnamable - Wandering through the Labyrinths of Zin", όπου εξερευνώνται οι κλιφωθικές πτυχές του λαβκραφτικού αποκρυφισμού.
Το δεύτερο βιβλίο, το οποίο αξίζει πραγματικά να δει κανείς, είναι το "Necronomicon" του Γιώργου Ιωαννίδη, ψυχολόγου, και αρχισυντάκτη του ελληνικού περιοδικού "Mystery". Στο βιβλίο του ο Γιώργος εξερευνά κάποιες πτυχές του φαινομένου, παρουσιάζοντας δεκάδες από τα πλαστά Νεκρονομικά που έχουν κυκλοφορήσει, αναλύοντας τα πρακτικά συστήματα και τη φιλοσοφία διάφορων ομάδων της αριστερής ατραπού που έχουν εντάξει τη Μυθολογία Κθούλου, ανάμεσά τους και του Kenneth Grant, και αποκαλύπτοντας το παρασκήνιο πίσω από την περιβόητη θεωρία των Αρχαίων Αστροναυτών και τις διάφορες "Νεφιλιμολογίες" και την πραγματική τους προέλευση μέσα στο έργο του Lovecraft! Πρόκειται για ένα βιβλίο χωρίς όμοιο για τα ελληνικά δεδομένα που προσφέρει πολύ υλικό και πληροφορία - αν και προσωπικά θεωρώ μειονέκτημα το ότι επικεντρώνεται περισσότερο στη δράση σατανιστικών ομάδων όπως το ONA, η Εκκλησία του Σατανά κλπ. Ο Γιώργος Ιωαννίδης ετοιμάζει το δεύτερο τόμο του πάνω στο Νεκρονομικόν, που θα κυκλοφορήσει το Μάιο του 2011 και θα ασχολείται περισσότερο με πρακτικά θέματα πάνω στη μαγεία των Μεγάλων Παλαιών.
Η εκ του Χάους Αυτοπραγμάτωση
Σε αυτό το σημείο εύλογα μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος πώς είναι δυνατόν να υπάρχει πραγματική μαγική αξία σε ένα φανταστικό θέμα όπως το Νεκρονομικόν και οι Μεγάλοι Παλαιοί. Πώς είναι δυνατόν βιβλία που είναι ολοκάθαρα ψευδεπίγραφες απάτες να έχουν πραγματική δύναμη και πώς γίνεται ο κόσμος να είναι τόσο αφελής ώστε να πιστεύει σε αυτά και σε φανταστικά όντα που βγήκαν από το μυαλό και τη φαντασία ενός συγγραφέα διηγημάτων τρόμου.
Η περίπτωση του Νεκρονομικού όμως δεν είναι μοναδική. Η θρησκευτική και η μαγική ιστορία είναι γεμάτες από βιβλία που υποτίθεται ότι κρύβουν μεγάλα μυστικά και τρομερή δύναμη, και που γράφτηκαν από σημαντικές και εξέχουσες προσωπικότητες. Ωστόσο, η ιστορία αποδεικνύει ότι τα πράγματα ποτέ δεν είναι όπως φαίνονται. Κανένα από τα μαγικά βιβλία που ανήκουν στην κατηγορία των Σολομωνικών (Διαθήκη του Σολομώντα, Μεγάλο Κλειδί, Lemegeton, Grimoirium Verum, Grand Grimoire...) δεν γράφτηκε από τον ίδιο το Σολομώντα, αλλά είναι έργα του μεσαίωνα ή και μεταγενέστερα. Ούτε το "Μαγικό Τυπικό του Abramelin" γράφτηκε από τον Αβραάμ, ούτε το "Βιβλίο του Ενώχ" από τον ίδιο το βιβλικό προφήτη, και φυσικά το "6ο και το 7ο Βιβλίο του Μωυσή" δεν τα έγραψε ο Εβραίος Πρίγκηπας της Αιγύπτου. Τα Μαγικά Κυπριανάρια, που αποδίδονται στον Άγιο Κυπριανό είναι όλα σχεδόν έργα του 17ου αιώνα. Ακόμη και τα τέσσερα ιερά ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης, που αποδίδονται στους μαθητές, Ματθαίο, Μάρκο, Ιωάννη και Λουκά αμφισβητούνται από τους μελετητές για το αν γράφτηκαν όντως από αυτούς... Στην πραγματικότητα, δεν θα ήμαστε υπερβολικοί αν λέγαμε ότι όλα τα μεγάλα γριμόρια της δυτικής μαγικής παράδοσης είναι ψευδεπίγραφα και επινοημένα! Ναι, επινοημένα, με σκοπό να δώσουν την αίσθηση της παλαιότητας - και κατά συνέπεια της εγκυρότητας - στα νεοεμφανιζόμενα συστήματα, είτε αυτά είναι αδερφότητες είτε τάγματα ή κινήματα ή και θρησκείες ολόκληρες.
Τότε λοιπόν, πού βρίσκεται η μαγεία και η δύναμή τους; Η πραγματική μαγική δύναμη δεν βρίσκεται στις σελίδες των βιβλίων, αλλά στα βάθη του νου. Το μυαλό και ο νους αποτελούν έναν ως επί το πλείστον ανεξερεύνητες και μυστηριώδεις περιοχές, με δύναμη που μόνο η φαντασία περιορίζει. Και το μυαλό, όταν υπάρχει δημιουργικότητα και οραματισμός, μπορεί να μετατρέψει τη φαντασία σε πραγματικότητα. Αυτό πρεσβεύει η Θεωρία της Χαοτικής Μαγείας (Chaos Magick Theory -CMT) όπως την οραματίστηκαν ο Peter J. Carroll, o Ray Sherwin, o Phil Hine και όλοι αυτοί που έβαλαν τα θεμέλια αυτού που λέμε σήμερα "Μαγεία του Χάους". Έτσι, η μαγεία - ανεξάρτητα από το αν προέρχεται από ένα γριμόριο του μεσαίωνα ή από ένα Νεκρονομικόν του 1977 - είναι αληθινή, πρακτική και εφαρμόσιμη.
Γιατί όμως ένας μάγος να επιλέξει κάτι τόσο δυσαρμονικό και καταστροφικό όσο οι Μεγάλοι Παλαιοί σαν θέμα για τη μαγεία του; Η ιστορία δείχνει ότι οι διάφοροι μάγοι που ασχολούνται με το Λαβκραφτικό αποκρυφισμό δεν το κάνουν για αρνητικούς σκοπούς. Αντιθέτως, επιλέγουν μέσω της αρνητικής οδού, σαν τους μύστες που εξερευνούν το Κλιφωθικό Δέντρο του Θανάτου (Μεταμόρφωσης), να επιδιώξουν την πνευματική και υλική εξέλιξή τους. Και επειδή, λόγω της χαοτικής φύσης τους, οι Μεγάλοι Παλαιοί δεν ακολουθούν τα κατεστημένα των παραδοσιακών μύθων, θεών αγγέλων και δαιμόνων, προσφέρουν γόνιμο υλικό για φαντασία, οραματισμό και εξέλιξη στο σύγχρονο Χαοτικό Μάγο, που ζει σε μια σύγχρονη, πιο επιστημονκή και εξελιγμένη τεχνολογικά κοινωνία. Στο βιβλίο του "Overn-Ready Chaos", ο Phil Hine γράφει ότι ο λόγος που προτιμά να δουλέυει με τις οντότητες της Μυθολογίας Κθούλου είναι το ότι είναι "έξω από τις περισσότερες ανθρώπινες μυθολογίες". Ενώ, αναγνωρίζοντας το θετικό νόημα της λαβκραφτικής μαγείας εντοπίζει τους Μεγάλους Παλαιούς στη σκοτεινή πλευρά της συνείδησης και στις κρυμμένες στα βάθη του ψυχικού και σωματικού εαυτού μας δυνάμεις.
Ο Michael Bertiaux από την άλλη, ηγετικό μέλος του Μοναστηριού των Επτά Αχτίδων, επιλέγει να ερμηνεύσει το Λαβκραφτικό πάνθεον και το Νεκρονομικόν χρησιμοποιώντας την φροϋδική ψυχολογία του βάθους! Σύμφωνα με τις απόψεις του (που θα επηρέασουν σε μεγάλο βαθμό και την Τυφώνεια αντίληψη του Kenneth Grant, που θα δούμε παρακάτω), η μαγεία του Νεκρονομικού βαθαίνει περισσότερο από τα όρια του υποσυνείδητου εαυτού, αγγίζοντας ένα υπερβατικό Id. Μέσα στον ψυχικό οργανισμό υπάρχουν χαμένες οι αναμνήσεις των προγονικών επαφών με τον πνευματικό κόσμο, οι οποίες, αν ενεργοποιηθούν, μπορούν να προκαλέσουν δράση στον στοιχειακό περιβάλλοντα κόσμο. Έτσι, η μαγεία του Bertiaux χρησιμοποιεί στοιχεία όπως χάρτες ραδιοψυχανάλυσης, τετραδιάστατους κύβους εστίασης, τυπικά που εκμεταλλεύονται την αταβιστική νοσταλγία όπως την είχε μελετήσει ο Austin Osman Spare και αστρικά ταξίδια μέσω πυλών προς τον Yuggoth, τον πλανήτη των Παλαιών.
Η Τυφώνεια Παράδοση και το Ρεύμα του Νεκρονομικού
Ο Kenneth Grant είναι μια από τις σημαντικοτερες μαγικές προσωπικότητες του 20ου αιώνα, τόσο στην Αριστερή Ατραπό (Left Hand Path), όσο και στη συνολική δυτική μαγεία. Πιστός μαθητής του Aleister Crowley, σημαντικό μέλος του Ordo Templi Orientis και διεκδικητής της ηγεσίας του, ιδρυτής του δικού του Τυφώνειου Τάγματος (πρώην Typhonian O.T.O.) και εμπνευστής της σύγχρονης Δρακόντειας παράδοσης και του Τυφώνειου Ρεύματος.
Σύμφωνα με τις τρεις Τυφώνειες Τριλογίες του Grant, η Τυφώνεια Παράδοση του T.O.T.O. είναι η μαγική κοσμολογία των πρώτων ανθρώπινων φυλών που λάτρευαν την Πρωταρχική Μητέρα, την οποία αναγνώριζαν στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου και στο αρχέτυπο του Δράκου Τυφώνα, της Θεάς Tiamat και του Τσακαλόμορφου Set. Άυτή η αστρική λατρεία αργότερα αντικαθίσταται από τη Σεληνιακή Λατρεία, όπως αυτή του Thoth, για να επικρατήσει τελικά η ηλιολατρεία του Ρα-Όσιρι και του Ιουδαϊκού Θεού Yahweh (YHVH), δαιμονοποιώντας την πραγματική τυφώνεια παράδοση. Αυτή η τυφώνεια σύνδεση με τον Δράκο και τον Set αποτελεί τον πυρήνα της φιλοσοφίας τόσο του ίδιου του Τυφώνειου τάγματος του Grant όσο και άλλων ταγμάτων συντονισμένων στο δρακόντειο Ρεύμα, όπως το Dragon Rouge, η σέκτα των Μάγων της Νύχτας του P.D. Williams (Night Magickians) αλλά και ομάδες που ασχολούνται με τη μαγεία του Νεκρονομικού, όπως η Στοά Magan και το Τάγμα του Νεκρονομικού.
Σε όλα τα τυφώνεια βιβλία του Grant οι αναφορές του προς τον Lovecraft, το Νεκρονομικόν και τους Μεγάλους Παλαιούς είναι αναρίθμητες. Μάλιστα, τα βιβλία του Grant είναι τα πρώτα κείμενα που εμφανίζεται ο όρος "Ρεύμα του Νεκρονομικού" (Necronomicon Current). Οπως και ο Σίμωνας (ο οποίος μάλιστα αναφέρει και τον ίδιο τον Kenneth Grant στη βιβλιογραφία του), αλλά πολύ νωρίτερα, ο Grant εντόπισε σχέση ανάμεσα στον μαγικό κόσμο του Lovecraft και στην πραγματική μαγεία του Aleister Crowley, και προχώρησε σε σειρές από αντιστοιχίες και καμπαλιστικές συνδέσεις, αν και αρκετές από αυτές μπορούμε να πούμε ότι είναι αρκετά αμφιλεγόμενες.
Ως γνωστόν, ο Lovecraft εμπνεύστηκε τις ιστορίες του από τα περίεργα όνειρα που συνεχώς έβλεπε. Ο Grant πιστεύει πως, άθελά του, ο HPL μέσω αυτών των ονείρων ήρθε σε επαφή με το Ακασικό Πεδίο, λαμβάνοντας απόκρυφη γνώση για τις αλήθειες του σύμπαντος, την οποία και προσπάθησε να περάσει κωδικοποιημένη μέσα από τις ιστορίες του. Εναρμονίστηκε εν αγνοία του με τις ίδιες διαστάσεις μέσα στις διαστάσεις που είχαν εναρμονιστεί ο John Dee, η Helena Blavatsky και ο Aleister Crowley. Το Νεκρονομικόν υπάρχει στην πραγμαστικότητα στο Ακασικό πεδίο, όπως και το "Βιβλίο του Νόμου" του Crowley ή το "Βιβλίο του Djyan" της Blavatsky, ενώ όλες οι διαφορετικές εκδόσεις του που κυκλοφορούν είναι απλοί απόηχοι, σκιές του πραγματικπύ βιβλίου (την ίδια άποψη υιοθετεί και ο Donald Tyson στο "Grimoire of the Necronomicon"). Ο ίδιος ο Grant, ερχόμενος σε επαφή με τα εσώτερα πεδία ύπαρξης κατανόησε πως η πραγματική φύση του Άγιου Φύλακα Άγγελου Aiwass είναι ο μυητής Set. Από την άλλη, στο βιβλίο του Outer Gateways, συνδέει τον Κθούλου (Cthulhu ή Kutulu στο Νεκρονομικόν του Σίμωνα) με την αμετάφραση ενωχιανή λέξη Tutulu που άκουσε ο Crowley στην επίκληση του 27ου αιθέρα, και με τη φράση "Tu fu tulu", δηλαδή "αυτός που θα επειτύχει (τη Θέληση)" ("He who (Will) shall attain"), δηλαδή τον Άγιο Φύλακα Άγγελο. Για τον Grant λοιπόν, το μαγικό Ρεύμα του Νεκρονομικού είναι ταυτόσημο με την πηγή γνώσης του μέντορά του, ενώ και το Ο.Τ.Ο. είναι συντονισμένο στο Ρεύμα του Set-Τυφώνα-Κθούλου.
Το νόημα της πραγματικής μαγείας του Νεκρονομικού
Κλείνοντας, μπορούμε να καταλήξουμε στα εξής: Το Νεκρονομικόν του Lovecraft δεν υπάρχει, αυτό όμως δεν εμπόδισε τον κόσμο να πιστέψει σε αυτό, ακόμα και να δημιουργήσει τα δικά του Νεκρονομικά. Ωστόσο, όπως και με τα ψευδεπίγραφα γριμόρια των παλαιότερων εποχών, έτσι και η Μαγεία του Νεκρονομικού είναι πραγματική. Αυτό που την τροφοδοτεί είναι φυσικά οι ανεκμεταλλευτες κρυμμένες δυνατότητες του ανθρώπου, που παραμένουν κοιμισμένες στα εσώτερα πεδία μας, όπως ο Κθούλου κοιμάται και ονειρεύεται στην καταποντισμένη R'lyeh... και το Νεκρονομικόν είναι ο καταλύτης για την αφύπνιση αυτών των δυνάμεων.
Η ψυχολογία του κόσμου, με τα γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών του 20ου και των πρώτων χρόνων του 21ου αιώνα αλλάζει. Από την ορθολογιστική αμφισβήτηση που διαδέχτηκε τη δεισιδαιμονία, ο άνθρωπος περνά από τη φιλοσοφία της "Νέας Εποχής", για να περάσει σε μια νέα αμφισβήτηση των παραδοσιακών - και ίσως αποτυχημένων - θεσμών, και σε μια πραγματική Νέα Εποχή πνευματικότητας και υπερβατικού αναρχισμού. Ο μάγος που θα ασχοληθεί με τη μαγεία του Νεκρονομικού δεν θα επιδιώξει να βρει καταφύγιο από την οντολογική ανασφάλεια του υπερβατικού, όπως σε παλαιότερες εποχές, αλλά μια εποχή ελεύθερη από θεσμούς, στην οποία δεν θα υπάρχουν περιοριστικά δόγματα και η ψυχή θα είναι πραγματικά ελεύθερη.Και σε έναν τέτοιο κόσμο, μορφές όπως αυτές των Παλαιών ίσως να έχουν μεγαλύτερη αξία από τις μορφές των αρχαίων αγροτικών θεών ή των μεσαιωνικών δαιμόνων.
Πάνω απ'όλα όμως το Ρεύμα του Νεκρονομικού είναι ένα πέρασμα από τα πέπλα της αρνητικής ύπαρξης, μια αρνητική οδός. Φυσικά, δεν είναι δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα! Υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι, και είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει ποτέ κάποιος να διαβεί αυτό το δρόμο και να φύγει αλώβητος. Το Νεκρονομικόν είναι στην πραγματικότητα ένα μονοπάτι μέσα από τα κελύφη του Κλιφωθικού Δέντρου της Μεταμόρφωσης και της Γνώσης, που αν και περνά από το σκοτάδι, οδηγεί τελικά σε ένα πιο φωτεινό σύμπαν. Σίγουρα δεν είναι ένας δρόμος που θα ακολουθήσουν αυτοί που απλώς επιζητούν τη μαγική βοήθεια στα προβλήματά τους, και δεν θα προσφέρει την απόλυτη ευτυχία και επιτυχία. Ωστόσο, η τελική του αμοιβή, το πέρασμα του ανθρώπου σε μια κατάσταση ευρύτερης κατανόησης και δημιουργίας, είναι πολύ σημαντικότερη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Αλχαζρέντ, Α. (Simon), Νεκρονομικόν, Κάκτος, 1985
Ιωαννίδης Γ., Necronomicon, Αρχέτυπο, 2008
Λάβκραφτ, Χ.Φ., Επιστολές, Αίολος, 1997
Τάισον, Ντ. (Tyson, D.), Νεκρονομικόν: Οι περιπλανήσεις του Αλχαζρέντ, Αίολος, 2007
Συλλογικό, 7 βιβλία Μαγείας (Β' Έκδοση), Αρχέτυπο, 2008
Ashnook, Lessons on the Necronomicon (Simon's Version), Order of the Necronomicon, 2006
Coughlin, J.J., Excerpts from Liber Yog-Sothoth, waningmoon.com, 2004
Crowley, A., The Vision and the Voice (edited by Israel Regardie), Thelema P. Co., 1975
Grant, K., Cults of the Shadow, Frederic Muller, 1975
Grant, K., Outer Gateways, Skoob Publishing, 1994
Grant, K., The Magical Revival, Frederic Muller, 1972
Hay, G. et al, Necronomicon: Book of Dead Names (Al Azif), Skoob Publishing, 1992
Hine, P., Condensed Chaos (Oven-ready Chaos), philhine.co.uk, 2005
Hine, P., Prime Chaos, Chaos International, 1998
Mason, A., Necronomicon Gnosis - A Practical Introduction, Drache Roter, 2007
Mason, A., Exploring the unnamable - Wanderings through the Labyrinths of Zin, Lodge Magan Books, 2007
Mason, A., Self-Initiation to the Necronomicon Current, Lodge Magan Essays, 2008
Simon, Necronomicon (3rd Edition), Avon Books, 1980
Simon, The Necronomicon Spellbook, Avon Books, 1987
Tyson, D., Grimoire of the Necronomicon, Llewellyn, 2008
Turner, R. et al, The R'lyeh Text, Skoob Publishing, 1995
Το περιεχόμενο της ιστοσελίδας Necronomicon Magic διατίθεται από τον δημιουργό Φώτη Μπαλτούμα με την άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο .